به گزارش متادخت، درک صحیح و سخن گفتن از انسان کامل بسیار دشوار است و قلم‌ها از عظمت ژرفای وجود او، به نشانه احترام از حرکت بازمی‌ایستد. حضرت فاطمه سلام الله علیها چنان شخصیتی است که باطن و حقیقت وجودی ایشان، رازی سر به مهر است که تا روز قیامت آشکار نخواهد شد.
اما آن‌چه برای ما دست‌یافتنی است حقیقت نازل شده ایشان به عالم دنیاست که درک آن جز در کلام پیامبر اکرم و امامان معصوم علیهم السلام ممکن نیست و تعبیرها و برداشت‌های علمای اسلام نیز زیرمجموعه‌ی روایات معصومان علیهم السلام درخصوص ایشان است.
سرور زنان جهانیان، ناهید درخشان خلقت، نورش از نور خدا، قلب پیامبر خاتم، حوریه بهشتی در کالبد انسان با رایحه بهشت؛ عطری که حتی کیفیت آن در روایات وصف شده است که مخلوطی از رایحه انبیاء، حورالعین و فرشتگان است. همین برای مباهات بانوان جهان بس که چنین وجود باشکوه و زیبایی در قالب انسان و با جنسیت زن به جهان قدم گذاشته است. اما راه دیگر شناخت این بانوی الگو و اسوه رصد دقیق زندگی و رفتارهای ثبت شده ایشان در دل تاریخ بشری است.
رتبه پیامبری
در دوران معاصر جمله‌ای از عالم شیعه تاریخ‌ساز ایرانی، امام خمینی رحمه الله علیه بسیار قابل توجه است : «اگر فاطمه زهرا مرد بود، پیغمبر می‌شد»1. تامل در این جمله که برآمده از مطالعه دقیق آیات و روایات و تفقه در سیره حضرت است افق بسیار پهناوری را مقابل چشم انسان آشکار می‌کند.
نازل شدن حضرت جبرئیل2، حامل وحی انبیای الهی پس از فقدان پدر بر حضرت که منجر به نگاشته شدن صحیفه فاطمیه می‌شود، خود ناظر به ظرفیت نبوت ایشان است. اما مقام یک پیامبر ابعاد فردی و اجتماعی منحصر به فردی را در پی دارد. مقام معنوی شامخ حضرت زهرا سلام الله علیها که در کلام معصومان علیهم السلام وارد شده است و فقط نماز ایشان و تجلی نور حضرت موجب تحیر فرشتگان می‌شد و این رتبه از ایمان و یقین لازمه چنین مقامی است. اما ابعاد اجتماعی شخصیت یک پیامبر چیست و چه گستره‌ای داد؟
پیامبران مسئول هدایت و راهبری امت خود هستند و به عنوان الگوی بشریت می‌بایست تمام رفتارها، صحبت‌ها و عملکردهایشان شناخته و پیروی شود. معمولا آن چه بیشتر از شخصیت حضرت مورد توجه قرار می‌گیرد پرداختن به زندگی فردی و خانوادگی حضرت است که بسیار مهم است؛ چرا که منجر به ایجاد و تربیت نسلی تکرار ناشدنی و ادامه حیات خط هدایتی در اوصیای نبی اکرم تاکنون گردیده است. تا جایی که امام زمان عج مادرشان را الگوی خود معرفی می‌کنند. اما ابعاد اجتماعی حضرت چگونه است؟
ایستاده در میدان
زندگی ایشان مانند هر راهبری مملو از فراز و نشیب‌های مبارزاتی علیه طاغوت برای ترویج توحید و هدایت بشر تعریف شده است. ازجمله همراهی و پشتیبانی از پیامبر خاتم در مراحل گوناگون تبعید، هجرت و جنگ‌ها و…
مرجعیت علمی: با وجود نبی اکرم، حضرت در طول حیات خود همواره محل رجوع و پاسخ‌گوی سوالات مردم در حیطه‌های مختلف دین بودند. مرجعیت علمی یک بانو در جامعه ضد زن جاهلی عرب، خود جای ساعت‌ها درنگ و تامل دارد. این بانو چه انقلابی را در جایگاه بانوان جهان به عنوان یک الگو رقم زده است که هر روز آثار آن را در پیروان کنونی حضرت به شکل نوینی شاهد هستیم.
مبارزه نرم: پس از فقدان نبی اکرم، حضرت مسئولیت مجاهده در خط مقدم جنگ نرم سیاسی و اجتماعی را بر عهده داشتند و ایشان به شدت برای عدم انحراف در خط هدایتی امت با تاکید بر واقعه غدیرخم و وصی و جانشین بودن حضرت علی علیه السلام مبارزه کردند. در تاریخ ثبت است که خانه به خانه با حضور همسر به تبیین‌گری می‌پرداختند3 تا نهال ملعون سقیفه ریشه ندواند اما هیهات از انحراف امت‌ها بعد از پیامبرانشان! رویداد سقیفه خود موجب پایه‌ریزی جاهلیت مدرن و شکل‌گیری تمدن طاغوت با مبانی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منحصر به خود گردید که تا امروز دوام دارد و هنوز خون مظلوم را بر زمین جاری می‌کند.
مبارزه اقتصادی: با رحلت پیامبر اکرم و غصب خلافت از حضرت علی علیه السلام، بنی هاشم و شیعیان حقیقی حضرت در تحریم و انزوای سختی از جانب جریان‌سازان سقیفه قرار گرفتند. اقتصاد، نبض مهم حیات هر جریان و گروهی و البته جریان هدایتی است و شیعیان نیازمند فواید اقتصادی باغ فدک و داشتن پشتوانه مالی برای پیشبرد اهداف خود بودند.
اصرار حضرت زهرا بر پس گرفتن باغ فدک از خلیفه اول برای منفعت شخصی نبوده است چرا که این بانوی کریم تعلقی به مادیات نداشت؛ اما نمی‌خواست منافع آن چه پدر به ایشان بخشیده بود نصیب حکومت طاغوت و یاری‌گر ظالمان و غاصبان شود.
نکته مهم دیگر رسوایی دزد و غاصب و شناساندن چهره واقعی طاغوت به امت است و از همه مهم‌تر فدک تنها باغ و سرمایه اقتصادی نیست بلکه طبق روایتی از امام کاظم علیه السلام کنایه از مقام خلافت دارد.4 در واقع حضرت زهرا سلام الله علیها درصدد پس گرفتن خلافت غصب شده امام خود و جلوگیری از انحراف در مسیر تاریخ بشر بودند.
مبارزه سخت: با حمایت امت اسلام از جریان انحرافی سقیفه به جز تعداد انگشت شماری از پیروان حقیقی اسلام ناب، کار به نبرد سخت رسید. تا جایی که جان وصی نبی اکرم و امام بر حق و جانشینان ایشان با حادثه سوزاندن منزل حضرت به خطر می‌افتد و جریان انحرافی درصدد کشتن جانشین پیامبر در صورت عدم بیعت با خلیفه اول بودند.
در این موقعیت حساس بنابر طرح هدایتی الهی چرخشی شگرف در نقش‌آفرینی‌های فردی و اجتماعی بانوی تاریخ‌ساز اسلام رخ می‌دهد. زن مدافع شوهر و زن با وجود مردان دیگر در جنگ تن به تن، خط مقدم مبارزه و دفاع از امام قرار می‌گیرد تا جایی که فرزند سقط می‌کند و به شدت مجروح شده و با رنج فراوان شهید می‌گردد.
زندگی کوتاه اما پربرکت حضرت زهرا سلام الله علیها لحظه به لحظه شامل انواع مجاهدت، مبارزه و تلاش جهت هموار کردن صراط مستقیم برای سیر آدمی به سوی الله است و در این راه تمام علم و تمام امکانات خود را تا پای جان فدا کردند؛
اشک ریختند اما هرگز ناامید نشدند و تا آخرین لحظات با سلاح زبان و ایراد خطبه و ریشه‌شناسی انحراف امت و سعی در احیای سرمایه اقتصادی فدک برای شیعیان جنگیدند و هنوز با مزار پنهانشان سوال مهمی را در اذهان این عصر ترسیم می‌کنند که چرا این راز سر به مهر خلقت شد و تلاش برای یافتن پاسخ این سوال خود موجب هدایت انسان به اسلام ناب شیعی است و نشان می‌دهد حضرت همواره برای نجات، هدایت و رشد بشریت مبارزه می‌کنند.
- صحیفه امام خمینی(ره)، ج 7، صفحه 337
- الکافي، ج ۱، ص ۲۴۱
- كافى، ج 8، ص 33
- امام كاظم عليه السلام – بعد از آن كه هارون الرشيد اصرار كرد كه فدك را از او پس بگيرد – فرمود: من آن را پس نمى‌گيرم مگر با حدودش. هارون گفت: حدودش چه مقدار است؟ حضرت فرمود: حدّ اول آن عدن، حد دوّم سمرقند، حدّ سوّم آفريقا و حدّ چهارم آن كنارۀ درياى روم و ارمنستان است. هارون گفت: پس براى ما چيزى باقى مى‌ماند؟…(سيد محسن امين، اعيان الشيعه، ج 4، ص 47)
به گزارش فاطمه قائلی، پژوهشگر حوزه زنان و خانواده
