به گزارش متادخت، «خانه امن»، خانه زنان و دخترانی است که ممکن است به دلیل اعتیاد یا اختلالات روانی همسر، پدر یا برادر مورد خشونت جسمی و روانی قرار بگیرند و جان و روح خودشان و فرزندانشان در امان نباشد.
سال ۹۶ بود که متولیان سازمان بهزیستی استان قزوین تصمیم گرفتند برای اسکان موقت زنان تحت خشونت خانگی، خانه‌هایی به نام «خانه امن» را راه‌اندازی کنند. اگر می‌خواهید بدانید در خانه امن زنان چه می‌گذرد، در این گزارش با ایسنا همراه باشید.
خشونت علیه زنان در خانواده‌ها یک مسئله و پدیده‌ای به قدمت تاریخ است، اما حساسیت این موضوع در سطح جامعه ایجاب می‌کند که متناسب با شرایط جامعه، ریشه‌های آن شناخته شود و سپس با فرهنگ‌سازی و بسیج تمام امکانات به کنترل و مهار آن پرداخته شود. نداشتن حامی، ترس از تهدید یا آزار دیدن توسط اعضای خانواده، باورهای عرفی و ترس از دست دادن فرزندان از مهمترین عوامل سوختن و ساختن زنان خشونت دیده است.
در همین راستا سازمان بهزیستی کشور به استناد اصل دهم، ۲۱ و ۲۹ قانون اساسی و ماده لایحه قانونی تشکیل سازمان مصوب مورخ ۱۳۵۹/۰۳/۲۴ و مضمون اول و چهارم سند چشم‌انداز توسعه بیست‌ساله کشور و همچنین به منظور مواجهه صحیح با افراد در معرض آسیب یا آسیب‌دیده اجتماعی و فراهم کردن زمینه ادامه زندگی سالم در جامعه و طبق سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی مبنی بر تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن، راه‌اندازی اسکان موقت را در دستور کار خود قرار داد که اکنون با نگاهی جامع‌نگر و تخصصی به عنوان خانه‌های امن به زنان خشونت دیده و در معرض خشونت ارائه خدمت می‌دهد؛ از سال ۱۳۹۶ خانه‌ای امن برای زنان و دختران آسیب‌دیده از خشونت خانگی و همسرآزاری به تولیت سازمان بهزیستی قزوین تأسیس شد.
زنانی که به دلیل خشونت خانگی، خشونت کلامی و هرگونه آزار و اذیت جسمی تحت‌فشار و آسیب از سوی خانواده خود هستند به این خانه‌ها پناه می‌آورند تا بنا بر وضعیت خانوادگی و روحی از چند روز تا ۶ ماه به صورت رایگان در این خانه زندگی کنند. خانه امن که امروز در تمامی استان‌های کشور تأسیس شده است؛ به زنان کمک می‌کند تا دوباره احساس توانمندی پیدا کنند. از آنجایی که فرزند یکی از دغدغه‌های زنان آسیب دیده است، این خانه به زنان اجازه داده تا همراه با فرزندان خود باشند؛ به‌طوری که پسرها تا ۱۲سال و دختران تا ۱۷سال، می‌توانند کنار مادرشان در این خانه‌های امن زندگی کنند.
اعتیاد همسر و پناه زنی به خانه امن
شهلا بانویی ۴۵ ساله است که یک چشمش به دلیل عفونت به زحمت باز می‌شود، وی از اهالی خانه امن قزوین است و در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: همسرم به شیشه اعتیاد دارد و این اواخر به دلیل توهماتی که داشت، مدام من را کتک می‌زد.
شهلا می‌گوید: درد کتک از یک طرف، رنج و عذاب آنکه نمی‌دانم یک لحظه دیگر چه اتفاقی برایم می‌افتد از طرفی دیگر روحم را آزار می‌داد.
وی بیان می‌کند: همسرم با مشت به چشمم زده است و پس از گذر زمان چشمم عفونت کرده و وقتی به پزشک مراجعه کردم گفت پس از خوب شدن ممکن است بینایی‌ام کم شود.
این بانوی قزوینی خانه امن را پناه خود می‌داند و می‌گوید: هیچ نمی‌دانم اگر این خانه نبود کجا می‌توانستم پناه ببرم.
شک و پناه زنی دیگر به خانه امن
بانوی دیگری کمی آن‌طرف‌تر مشغول است، به سراغش می‌روم، نمی‌خواهد مصاحبه کند، اصرار می‌کنم، عصبی می‌شود، با خود می‌گویم خب حق دارد، تا بلند می‌شوم به سراغ بانوی دیگر بروم، می‌گوید: شما می‌توانی بچه‌هایم را برایم پس بگیری؟
به او توضیح می‌دهم که من فقط خبرنگار هستم اما می‌توانی از نظر قانونی اقدام کنی. می‌گوید: به عنوان همسر دوم با شوهرم ازدواج کردم. همسرم شکاک است، یک روز من را با فحاشی و کتک از خانه بیرون کرد و دو فرزند دارم که اجازه نمی‌دهد آنها را ببینم.
از او می‌پرسم مگر کاری کرده‌ای که به تو شک کند؟ پاسخ می‌دهد: همسر اولش او را علیه من تحریک می‌کند و به من تهمت می‌زند. ما یک مزاحم تلفنی داشتیم که مدام به تلفن خانه زنگ می‌زد وقتی صدای مرد می‌شنید قطع می‌کرد همان باعث شد تا من مورد تهمت قرار گیرم.
وی ادامه می‌دهد: البته همسرم در دوران اوایل ازدواجم دست بزن داشت. آن اوایل بر سر یک مسئله کوچک جوری مرا کتک زد که دنده‌ام ترک برداشت و تا سال‌ها این درد همراه بودم.
خسته از پدر، پناه به خانه امن
سارا دختری ۱۹ ساله است، می‌خندد، شوخی می‌کند و هنوز روحش مثل زنان دیگر خستگی را درک نکرده است و علتش آن است که سارا امید به زندگی دارد و می‌خواهد عروس شود. او دختری است که از دست پدرش به خانه امن پناه آورده است.
وی می‌گوید: از وقتی مادرم را از دست دادم، پدرم فکر کرد که مسئولیت بیشتری در قبال من دارد و این مسئولیت را با محدود کردن من و همین‌طور کتک زدن جبران کرد.
این دختر قزوینی بیان می‌کند: من دو برادر دارم که آنها هم دست کمی از پدرم ندارند و همین موضوع باعث شده که درک نشوم.
وی ادامه می‌دهد: به زندگی و آینده امیدوار هستم و چندین بار خواب مادرم را دیدم که می‌گوید برای عاقبت به‌خیری‌ام دعا می‌کند و مطمئن هستم که دعای مادرم زندگی‌ام را از این رو به آن رو می‌کند.
تغییر نام خانه امن به حامی سرا
علی دهباشی‌پور، مدیرکل بهزیستی استان قزوین نیز در این باره اظهار کرد: خشونت‌های خانگی علیه بانوان از جمله مسائل و مشکلاتی است که زندگی بسیاری از بانوان را در طبقات و قشرهای گوناگون اجتماعی به نوعی متأثر می‌سازد. اگر چه خشونت‌های خانگی معمولاً در حریم خانواده رخ می‌دهد، اما زندگی بانوان را در همه عرصه‌ها متأثر می‌کند.
وی ادامه داد: زنان و دخترانی که در معرض خشونت خانگی هستند، معمولاً عزت نفس خود را از دست داده و در انجام مسئولیت‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی با چالش مواجه می‌شوند.
مدیرکل بهزیستی استان قزوین می‌گوید: علاوه بر تأثیر خشونت‌ها بر زن خشونت دیده، کودکان آنها به عنوان کسانی که شاهد خشونت‌های خانگی بوده‌اند، از فضای ناامن خانه و صحنه‌های خشونت آمیز تأثیر پذیرفته و دچار مشکلات متعدد می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: همچنین احتمال اینکه این کودکان در آینده به افراد آزارگر و خشن تبدیل شوند؛ بالاتر از سایر کودکان است. در همین راستا و به منظور پیشگیری از خشونت و افزایش ایمنی زنان در مقابل مرتکب خشونت، مرکز «حامی‌سرا» به عنوان پناهگاهی برای اسکان زنان و کودکان همراه آنان ایجاد شد.
وی بیان می‌کند: در این مرکز، مداخلات به صورت کوتاه مدت برای پاسخگویی به نیازهای اساسی مانند خوراک، پوشاک، سرپناه و امنیت همچنین مداخلات بلند مدت مانند اقدامات تخصصی به منظور حمایت و توانمند سازی مراجعان انجام می‌شود و به صورت شبانه روزی در دسترس است.
دهباشی‌پور اظهار می‌کند: در صورتی که هر بانوی خشونت دیده در خطر امنیت جانی باشد و امکان بازگشت به محل زندگی یا محلی که در آن خشونت دیده است نداشته باشد، می‌تواند به صورت موقت در حامی‌سرا همراه با فرزند خود (دختر بدون محدودیت سنی و پسر تا ۱۲ سال) با اخذ حکم قضایی اقامت داشته باشد.
وی بیان می‌کند: پذیرش خدمت گیرندگان معرفی شده از سوی مراجع ذیربط، صرفاً از طریق ارجاع حامی سرا اورژانس اجتماعی و با تأیید تیم تخصصی شهرستان صورت می‌گیرد.
این مسئول خاطرنشان می‌کند: مرکز «حامی‌سرا» (خانه امن) در سال ۱۳۹۶ با هدف حمایت از زنان خشونت دیده در دو بخش نگهداری (خوابگاهی) و ارائه خدمات سرپایی (روزانه) در استان قزوین آغاز به کار کرد.
وی ادامه تصریح می‌کند: مرکز حامی سرا به صورت رایگان و شبانه روزی، زنان خشونت دیده را نگهداری می‌کند یا به صورت روزانه تحت پوشش قرار می‌دهد و از طریق ارائه خدمات تخصصی نظیر مددکاری اجتماعی، روان شناسی و بهداشتی زمینه‌های توانمند سازی آنان را فراهم می‌کند.
آگاهی مهمترین عامل کاهش خشونت‌های خانگی
محدثه کشاورز، از روانشناسان قزوینی است که در خصوص کاهش خشونت خانگی به ایسنا می‌گوید: امروز یکی از اساسی‌ترین مسائل و مشکلات زنان و خانواده به خشونت‌های خانگی مربوط است، خشونت‌هایی که کمترین آسیب آن فرار دختران و زنان از خانه و از بین رفتن بنیان خانواده است.
وی با بیان اینکه در راستای کاهش خشونت‌های خانگی، باید عوامل ایجاد چنین خشونت‌هایی را بدانیم، بیان می‌کند: بر اساس آمار و گزارشات سازمان بهزیستی قزوین، سالانه زنان زیادی دچار خشونت‌های خانگی می‌شوند و عمده خشونت‌ها از سوی همسرانشان به دلیل ابتلا به اعتیاد است.
این کارشناس روانشناسی خاطرنشان می‌کند: باید در راستای کاهش آسیب خشونت‌های خانگی، علاوه بر فرهنگ سازی، امر آموزش نیز جدی گرفته شود، به طوری که زنان برای داشتن یک زندگی ایمن، از عوامل ایجاد کننده خشونت پرهیز کنند.
وی تصریح می‌کند: به گفته کارشناسان، خشونت از سوی مردان معمولاً به دلیل بیکاری، اعتیاد، دخالت اطرافیان، پیروی از الگوهای غلط مردسالارانه، غرور کاذب، لجبازی و تعدد همسران است.
کشاورز خاطرنشان می‌کند: دلایل همسر آزاری در شهرهای مختلف متفاوت است اما عمده دلیل این معضل اجتماعی در استان قزوین، اعتیاد همسر و یا پدر است که این موضوع نیز باید مورد کنکاش قرار گیرد.
وی اظهار می‌کند: بالغ بر ۸۰ درصد خشونت‌های خانگی مربوط به زنانی است که در زندگی شخصی خود استقلال کافی ندارند، اما درصد زنانی که از استقلال برخوردار هستند در برابر خشونت‌های خانگی کم نیست و این نشان می‌دهد، زنان و مردان از زندگی مشترک درک کافی ندارند و آموزش‌ها در این خصوص بسیار کم است.
این روانشناس قزوینی تصریح می‌کند: گاهی خشونت و درگیری بین اقشار تحصیلکرده نیز دیده می‌شود و این موضوع ربطی به سطح علمی افراد ندارد، بلکه همانطور که اشاره کردم درصد بالایی از خشونت‌های خانگی به عدم درک طرفین از شرایط یکدیگر بستگی دارد.
وی خیانت و فرار از منزل را از آسیب‌های جدی خشونت‌های خانگی، عنوان می‌کند و می‌گوید: در حالت کلی از انگیزه‌های فرار دختران و زنان از منزل، رهایی از فشارها، تحمیل‌ها، قید و بندها، خشونت‌ها، آزارهای خانواده و در نهایت کسب آزادی است، بدون آنکه آن زن و یا دختر در نظر بگیرد که در جامعه خارج از منزل ممکن است متحمل چه آسیب‌هایی شود.
کشاورز بیان می‌کند: برای مقابله با خشونت‌های خانگی راه‌های مختلفی از نظر روانشناسان وجود دارد؛ اما در نهایت و در حالت کلی ارتقای آگاهی به خصوص در آقایان در خصوص شیوه برخورد مناسب با همسر و فرزندان نوجوان، شناسایی و حمایت از خانواده‌های در معرض آسیب، کنترل فقر و اعتیاد، اصلاح الگوهای مردسالارانه، توجه بیشتر به حقوق زنان و رعایت آن از طرف مردان، بالا بردن فرهنگ فردی و اجتماعی، تقویت اعتقادات مذهبی می‌تواند در زمینه کنترل خشونت در خانواده مؤثر است.
طی بررسی‌های صورت گرفته بیشترین خشونت‌ها علیه زنان از طریق همسر و مبارزه با خشونت علیه زنان نیازمند برنامه‌های گسترده است، برای کاهش این پدیده باید زنان از حقوق اجتماعی خود و همچنین حمایت‌های دولت و وجود خانه‌های حمایتی مانند خانه امن آگاهی لازم را داشته باشند، همچنین لازم است که دولت با کمک مجلس در اصلاح و بازنگری قوانین مربوط اقدام کند تا رسیدگی به پرونده‌های خشونت علیه زنان جنبه جدی‌تر از گذشته داشته باشد.
منبع: ایسنا
