به گزارش متادخت، سینما و تلویزیون و البته امروزه شبکه‌های نمایش خانگی، به عنوان رسانه‌های فرهنگ‌ساز قادر به ساخت الگوی صحیحی از خانواده در وجه کلان و مرد و زن در وجه خرد هستند. خانواده به عنوان مهم‌ترین بستر برای انتقال آرامش و زیست روزمره اعضای آن باید محیطی امن و با نشاط باشد؛ اما بخش عمده تصاویری که از طریق رسانه به مخاطب نشان داده می‌شود، خانواده مشوش و از هم گسیخته است که دعوا، خشم و یا بی‌تفاوتی و بی‌توجهی نسبت به سایر اعضای خانواده در آن مشهود است و چنین آثاری، بخشی عمده‌ای از تصویر خانواده در رسانه است.
تصویر مخدوش رسانه از مردان
در خلاء تصویر مناسب از زن الگوی سوم در رسانه، طبعیتا خانواده نیز از صورت متعادل خود خارج می‌شود. در این آثار تصویر زنان نتوانسته است به درستی شکل بگیرد؛ بطوری که آنان را منفعل و یا در تقلا برای رقابت با مردان در قدرت‌طلبی، خشونت طلبی می‌توان یافت. در این آثار تصویر رسانه از مردان نیز بی‌شک دچار اشکال است. مردان عمدتا در مشاغل خود به تصویر کشیده می‌شوند و زمانی که در خانواده هستند نیز نقش موثری ایفا نمی‌کنند. شاید یک تصویر پررنگ از مردان در سریال‌ها مشغول بودن به حساب و کتاب یا رسیدگی به امور شغلی در خانه است.
تصویر دیگر عمدتا دعوا و مشاجره زن و مرد در سکانس‌های مشترک بایکدیگر است (البته بی‌شک نقش‌هایی از خانواده متعادل یا سالم هم در رسانه به تصویر کشیده شده است اما این تصویر، کمرنگ و غیرمستمر است و از این رو در حافظه‌ها ثبت نمی‌شود). در برخی آثار نیز که مرد، خانواده دوست و همراه زندگی است در لایه‌هایی از فیلم عدم موافقت شوهر را با موفقیت زن در روند اجتماعی زندگی شاهد هستیم.
برای مثال، در سریال دلنشین و پرمخاطب «پایتخت» وقتی هما قصد دارد وارد شورای شهر شود، نقی که نماد مرد خانواده‌گرا و خانواده‌دوست است و بارها در فصول مختلف سریال نشان داده است که پدر و همسری فداکار برای اعضای خانواده است، در بزنگاه تلاش هما برای ورود به شورای شهر، به طور پنهانی به کارشکنی روی می‌آورد. علاوه بر چنین صحنه‌هایی تصویر مردان متحجر با باورمندی به برتری مردان بر زنان نیز در تولیدات رسانه‌ای به چشم می‌خورد.
مانع زنان شوید تا بی‌قدرت نشوید!
در مجموع تصویری که از مردان در رسانه ارائه می‌شود، تصویری نیست که خانواده را جمع انسان‌های موثری بداند که همه حق بهره‌مندی از امنیت و آرامش و رشد را در آن دارا باشند. متاسفانه در مواردی که در این تولیدات مردان در امور خانه همکاری و حمایت دارند، تصویر به نوعی مضحک، با تمسخر مردان به عنوان موجودات نازل و یا به صورت طنز و کمدی پیام ضعف چنین مردانی را به مخاطب القا می‌کند.
چنانکه در فیلم سینمایی «جوجه‌تیغی» که در سطح مبتذل به قضیه ریاست‌جمهوری زنان ورود کرده، زن خانواده به دنبال ورود به عرصه‌های سیاسی است و مرد دائما در آشپزخانه به سر می‌برد. این مرد، مرد بی‌قدرتی تصویر می‌شود که تسلیم شرایط است و خود را بازنشسته کرده و روابط سیاسی خود را کنار گذاشته است و چه بسا این تصویر پیام ترس و هشدار به مردان می‌دهد که پیش از ورود زنان به عرصه‌های جدی‌تر مانع آن‌ها شوید تا به سرنوشت آقای دکتر دچار نشوید!
مرد مطلوب جامعه ایران
تصویر مطلوب مرد جامعه ایران اسلامی باید مردی همراه، خانواده‌گرا و پرتلاش برای حفظ آرامش و امنیت خانواده باشد. این مرد نه تنها مانع پیشرفت همسرش نیست بلکه در جریان زندگی زن و مرد، با همکاری و مودت پابهپای هم پیش می‌روند و هر دو روحیه گذشت و فداکاری را در بزنگاه و نقاط حساس نشان می‌دهند. همچنان‌که تصویر زنان به عنوان همسران فداکار و صبور دانشمندان، در آثار سینمایی و سریال‌ها به خوبی پرداخته می‌شود. ما امروز زنان موفق و توانمندی داریم که بی‌شک با همراهی و حمایت‌های مردانه همسرش توانسته است با حفظ خانواده، به موفقیت در عرصه‌های اجتماعی دست یابد.
تصویر چنین مردی که صبورانه به امور اجتماعی و اقتصادی پرداخته و در خانواده نیز نقش فعال ایفا می‌کند و پدری موثر و همسری حمایتگر و قوّام است، در تولیدات رسانه‌ای خالی است. تا وقتی چنین تصویری به عنوان نمونه موفق از خانواده و مردان فراگیر نشود و به چشم نیاید، جامعه با نادیده گرفتن چنین مردان و زنانی آن‌ها را مجبور به سانسور سبک زندگیشان می‌کند. هرچقدر جامعه اصرار دارد زنان فداکار را در کنار مردان موفق به تصویر بکشد و به روایت وادارد، به نظر می‌رسد برعکس رسانه با کلیشه‌های زبانی و تمسخر در تلاش است روایتگری مردان فداکار و خانواده‌گرا را در نطفه خفه کند و مانع از فراگیری آن شود.
- پیشنهاد مطالعه: الگوی مرد انقلاب اسلامی
بنابراین راه برون‌رفت از چنین شرایطی، افزایش تولیدات در راستای ترویج سبک زندگی زن و مرد انقلاب اسلامی است. چنانکه در سریال اخیر «طوبی» که جای چنین آثاری و البته بهتر از این‌ها در رسانه‌های ما خالیست، تلاش شد زنی در میدان و باورمند به حفظ خانواده را در کشاکش مشکلات و مصائب، استوار و راسخ نشان دهد و در این بین همسر نیز پابهپای چنین زنی همراهی و حمایت کرد.
به قلم زهرا سادات علوی رضوی؛ پژوهشگر مطالعات جنسیت
