به گزارش متادخت، فرزندخواندگی به عنوان یک راه‌حل انسانی برای حمایت از کودکان بی‌سرپرست، در دنیای امروز به موضوعی پیچیده و مهم تبدیل شده است. در حالی که این فرآیند معمولاً با پذیرش نقش والدین از سوی زوج‌های متأهل همراه بوده، اخیراً توجه به فرزندخواندگی توسط دختران مجرد نیز در حال افزایش است. این تغییر به دلیل تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی رخ داده که موجب تغییر نگرش‌ها و قوانین در بسیاری از جوامع شده است.
در این میان، دختران مجرد به‌عنوان افراد مستقل و توانمند، فرصت‌هایی برای ایفای نقش مادری به دست می‌آورند که می‌تواند به نفع کودکان و حتی خود آن‌ها باشد. با این حال، این اقدام با چالش‌ها و ملاحظاتی نیز همراه است که نیازمند دقت نظر و برنامه‌ریزی دقیق است تا از بروز مشکلات اجتماعی و روانی جلوگیری شود.
فرزندخواندگی برای زنان مجرد در ایران؛ مقررات و ملاحظات قانونی
در ایران، زنان مجرد برای پذیرش فرزندخوانده باید به شروط خاصی پایبند باشند که شامل شرایط عمومی و اختصاصی است. شروط عمومی که در ماده 6 قانون حمایت از کودکان و جوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست آمده، شامل تقید به انجام واجبات دینی، عدم محکومیت جزایی، سلامت جسمی و روانی، تمکن مالی، نداشتن اعتیاد و صلاحیت اخلاقی است. هدف از این شروط، اطمینان از توانایی فرد در تربیت و نگهداری کودک است.
در کنار این شروط عمومی، شروط اختصاصی برای زنان مجرد تعیین شده است. آنان تنها قادر به پذیرش دختران به‌عنوان فرزندخوانده هستند، که به دلایل فرهنگی و اجتماعی شکل گرفته است. همچنین، زنان باید فاقد فرزند باشند، مگر در موارد خاص که با موافقت دادگاه بتوانند کودک دیگری را به سرپرستی بگیرند. شرط دیگر، توان مالی است که باید مدارک مربوط به آن را به مرکز بهزیستی ارائه دهند تا نشان دهند قادر به تأمین نیازهای کودک هستند. ۱
این شرایط نشان‌دهنده توجه دقیق قانون‌گذار به ملاحظات فرهنگی و اجتماعی است. در حالی که شروط عمومی به بررسی صلاحیت فرد از جنبه‌های اخلاقی و توانایی‌های فیزیکی و مالی می‌پردازد، شروط اختصاصی برای زنان مجرد، به‌ویژه در ارتباط با پذیرش دختران و تمکن مالی، به‌وضوح بر اساس ارزش‌ها و نیازهای خاص جامعه ایرانی شکل گرفته است. این قوانین تلاش دارند تا فرآیند فرزندخواندگی با دقت و به‌صورت هدفمند انجام شود و بهترین شرایط برای کودک فراهم گردد.
- بیشتر بخوانید: زنان سرپرست خانوار و بایسته‌های فرهنگی-ساختاری
نیازها و مزایای فرزندخواندگی توسط دختران مجرد
فرزندخواندگی توسط دختران مجرد به‌ویژه با توجه به تغییرات اجتماعی و فرهنگی اخیر، مزایای زیادی به دنبال دارد؛ یکی از بزرگ‌ترین نیازهایی که این اقدام به آن پاسخ می‌دهد، احساس تنهایی و فشارهای روانی بر آنان است. در جوامعی که ساختار خانواده اهمیت زیادی دارد و زنان به‌طور سنتی نقش مادری را از دوران کودکی در ذهن خود پرورش می‌دهند، امکان پذیرش فرزندخوانده به این افراد کمک می‌کند تا حس مادرانگی و مسئولیت‌پذیری را تجربه کنند.
این تغییر نه‌تنها به کاهش احساس تنهایی در زنان مجرد کمک می‌کند، بلکه سلامت روانی آنان را نیز تقویت می‌سازد. مزیت دیگر این اقدام، فراهم کردن شرایط مناسب برای کودکان بی‌سرپرست است که در صورت عدم وجود چنین امکانی ممکن است در محیط‌های ناپایدار و بی‌ثبات رشد کنند. اگرچه این کودکان ممکن است از نبود یک پدر در خانواده رنج ببرند، اما فرزندخواندگی توسط یک مادر می‌تواند به آن‌ها محیطی پایدارتر، با محبتی مستمر و بدون جابجایی‌های مداوم فراهم کند.
این تجربه به‌ویژه برای کودکان زیر سنین 7 سال مؤثرتر است، زیرا ارتباط عاطفی با مادر در سنین پایین‌تر مستحکم‌تر خواهد بود. این اقدام همچنین به کاهش فشارهای اجتماعی و روانی جامعه کمک می‌کند. با پذیرش فرزندخواندگی توسط زنان مجرد، بسیاری از مشکلات روانی مانند اضطراب و ناامیدی در جامعه کاهش می‌یابد و می‌تواند به سلامت اجتماعی و روانی جامعه کمک کرده و مشکلات عاطفی و روانی فردی را بهبود بخشد.۲
چالش‌ها و خطرات فرزندخواندگی برای دختران مجرد
فرزندخواندگی توسط دختران مجرد، اگرچه مزایای زیادی دارد، اما ملاحظات و چالش‌های خاص خود را نیز به همراه دارد. این اقدام در صورت عدم برنامه‌ریزی صحیح و هدفمند می‌تواند آسیب‌های اجتماعی و روانی زیادی ایجاد کند که در جامعه ایران، با توجه به فرهنگ و ساختار خانوادگی خاص، این خطرات می‌تواند شدیدتر باشد. یکی از مهم‌ترین ملاحظات، آمادگی روانی و عاطفی مادران مجرد است.
تجربه مادر شدن، به‌ویژه برای افرادی که خود هیچ‌گاه فرایند بارداری و زایمان را تجربه نکرده‌اند، می‌تواند پیچیده و چالش‌برانگیز باشد. این زنان باید تحت آموزش‌های روانشناسی و تربیتی قرار بگیرند تا قادر به مدیریت رفتار کودک و مسائل عاطفی آن باشند. در غیر این صورت، ممکن است احساسات خود را به‌درستی نسبت به کودک منتقل نکرده و مشکلات عاطفی و رفتاری برای کودک ایجاد شود. علاوه بر این، دختران مجرد ممکن است به دلیل کمبود تجربه در زمینه تربیت فرزند، نتوانند با مشکلات خاص کودکان بی‌سرپرست، مانند اختلالات رفتاری یا آسیب‌های روانی گذشته، به‌خوبی کنار بیایند.
- پیشنهاد مطالعه: یک مادر و چندین درد
از دیگر ملاحظات، تاثیرات فرهنگی و اجتماعی است. در جامعه‌ای مانند ایران که ساختار خانواده‌ها معمولاً متشکل از نقش مادر و پدر است، پذیرش فرزندخواندگی توسط دختران مجرد ممکن است با مقاومت‌های فرهنگی مواجه شود. بسیاری از افراد ممکن است این اقدام را ناپسند یا غیرمناسب بدانند و حتی کودکانی که در این شرایط قرار می‌گیرند، به‌دلیل نداشتن یک پدر در زندگی خود دچار مشکلات هویتی شوند. این مسئله می‌تواند در آینده بر روحیه و اعتماد به نفس کودک تاثیر منفی بگذارد.3
در نهایت، اگر فرزندخواندگی هدفمند و تحت نظارت دقیق نهادهای مربوطه مانند بهزیستی صورت نگیرد، ممکن است خطرات دیگری نیز به‌دنبال داشته باشد. این خطرات شامل سوءاستفاده‌های احتمالی از کودک، عدم توانایی در تامین نیازهای مالی و روانی او و یا مشکلات قانونی و حقوقی است به‌ویژه در شرایطی که مادر به‌تنهایی نمی‌تواند از حقوق کودک دفاع کند.
رسانه‌ها در این زمینه می‌توانند نقش مهمی در آگاهی‌بخشی و تغییر نگرش‌ها ایفا کنند، اما در عین حال، نباید فراموش کرد که تبلیغات و مطالب نادرست ممکن است نگرش‌های منفی ایجاد کرده و فرآیند فرزندخواندگی را به‌عنوان امری نادرست یا پرخطر معرفی کنند. بنابراین، پذیرش فرزندخوانده توسط دختران مجرد در صورت عدم توجه به ملاحظات فرهنگی، اجتماعی و روانی، می‌تواند به‌جای ایجاد فرصت‌های مثبت، منجر به بروز مشکلات جدی برای کودک و مادر شود. برای پیشگیری از این مشکلات، ضروری است که نهادهای حمایتی، رسانه‌ها و جامعه به‌طور کلی، توجه ویژه‌ای به فرآیند آموزش و نظارت در این زمینه داشته باشند.
۲. https://www.salamatnews.com/
به گزارش مهدیه سادات نقیبی؛ خبرنگار
