به گزارش متادخت، در بخشی از یک فیلم سینمایی که توانست مخاطبان زیادی را جذب کند اما نشان دهنده انحطاط سینمای ایران بود؛ دختری پدرش را مسئول تمام مشکلات خانوادگی، فقر و نداری خودش و برادرهایش می‌داند، پدر را محکوم می‌کند که چه کاری برای بچه‌هات کردی و در نهایت با جمله‌ «تا حالا تنبیه برای کوچک‌ترها بود؛ یه وقتی هم بزرگترها رو باید طوری تنبیه کرد که دیگه زندگی بقیه رو به آتش نکشن» سیلی به گوش پدر میزند.

اما در واقع این سیلی به قبح و احترام پدر در خانواده زده می‌شود طوری که بعد از پخش این سریال شاهد صحبت‌های در بین جوانان بودیم که نقش و جایگاه پدر و مادر را خرد می‌کرد.

یا در فیلمی دیگر که به خاطر مشکلاتی که در مهمانی‌ مختلط پیش آمده کار چند خانواده به دادگاه کشیده می‌شود و در نهایت مشخص می‌شود که زن به شوهرش خیانت می‌کند در صورتی که در ظاهر خود را عاشق همسرش نشان می‌داد.

خانواده سالم، جامعه سالم می‌سازد

خانواده یک نهاد مقدس است، رهبر معظم انقلاب اسلامی با بیان نقش خانواده ها فرمودند: هر کشوری که در آن بنیان خانواده مستحکم باشد، بسیاری از مشکلات آن کشور، به خصوص مشکلات اخلاقی و معنوی آن به برکت خانواده‌ی سالم و مستحکم برطرف می‌شود یا اصلاً مشکلی بوجود نمی‌آید.

در آیات و روایات قرآن کریم و سیره اهل بیت (ع) هم جایگاه والای خانواده و راهکارهای عملی برای حفظ و تحکیم بنیان خانواده بسیار بیان شده مورد تاکید قرار گرفته است، همچنین در فرهنگ بومی و اصیل کشورمان خانواده ریشه‌ی عمیقی دارد و حفظ حریم این نهاد بسیار مهم و دارای حرمت بسیار زیادی بوده است.

نقش خانواده در رسانه‌ها بسیار کمرنگ است 

در سال‌های اخیر روند فیلم‌ها و سریال‌ها به سمتی رفته که نهاد خانواده را بسیار متزلزل و کمرنگ نشان می‌دهد، احترام به بزرگترها را نشانه گرفته‌اند و مفهوم این را می‌رسانند که بزرگترها اگر بزرگی نکند یا مرتکب خطایی شوند دیگر لایق احترام نیستند و به راحتی می‌توان آنها را خرد کرد، معظل تک والدی را طبیعی و عادی جلوه می‌دهد، زن و شوهرها اکثرا یا طلاق گرفته‌اند یا اگر در کنار هم زندگی می‌کنند اختلافات زیادی دارند، مرد و زن جوانی یا فرزند ندارند و یا مشکلات زیادی در تنظیم روابط با فرزندشان دارند، خیانت‌هایی که اعتماد بین اعضا خانواده را از بین می‌برد، عدم تعهد به ادامه زندگی، مشکلات روحی، روانی و مسائل این چنینی موضوع و تم اصلی سریال‌ها و فیلم‌های دهه‌های اخیر شده است.

جای خالی خانواده تراز در سینما

فیلم‌ها و سریال‌ها به ندرت ارزش‌های خانواده مثل تشکیل خانواده مناسب، فرزندآوری، عشق بین زوجین و… را به تصویر کشیده‌اند، اگر علاقه‌ای هم باشد یا علاقه‌ی خیلی کمرنگی است یا خارج از عرف است، با توجه به این آثار می‌توان گفت ما تصویری از خانواده تراز در فیلم و سریال‌های ایرانی نداریم.

افزایش این روند در طی سالیان اخیر نشان می‌دهد فیلمسازان در صدد این هستند که این مسائل را به عنوان یک موضوع عادی در جامعه امروزی نشان دهند و این مسائل را به عنوان یک موضوع آسیب‌رسان مورد نقد قرار نمی‌دهند.
فیلم و سینما در کشور ما مانند بسیاری از کشورهای دیگر طرفداران زیادی دارد به همین دلیل محتوای که این رسانه در اختیار مخاطب قرار می‌دهد بسیار حائز اهمیت و تاثیرگذار در جامعه خواهد بود.

درباره سینما و اثر آن بر خانواده و جامعه با مریم سادات ظهوریان جامعه شناس و خانواده درمانگر صحبت کردیم.

مخاطب نقش‌ها را بازنمایی می‌کند 

ظهوریان درباره سینما می‌گوید: سینما محیطی است که با توجه به ذهنیت  فیلمساز و با توجه به نیاز جامعه ژانر مورد نظر خود را به صورت داستان تنظیم می‌کند، مخاطب در این فیلم و سریال ممکن است خود را در جایگاه تک تک افراد در نمایش قرار دهد و درهنگام بروز مشکلات تحت تاثیر آن‌ها قرار بگیرد.

سینما چارچوب و قانون دارد

ظهوریان با اشاره به چارچوب‌های حاکم بر سینما بیان کرد: سینما در هر جامعه‌ای با توجه به شرایط افراد آن جامعه تعریف می‌شود و دارای یک قانون و چارچوبی است، در کشور ما هم قوانین و چارچوب‌هایی هست اما با فراز و فرودهایی همراه بوده یعنی گاهی در آثار این چارچوب‌ها پیاده می‌شود و گاهی خیر.

تصویر خانواده در جامعه با سینما امروزی متفاوت است

این جامعه شناس با اشاره به سرعت رشد افکار در جامعه امروز اذعان کرد: ویژگی خانواده در سینمای امروز کشور ما منطبق با تمام سطوح جامعه نیست، با توجه به سرعت بالای رشد تفکرات و زندگی اجتماعی، در بیشتر مواقع آن چیزی که در فیلم و سریال‌ها به تصویر کشیده می‌شود با شکل اصلی خانواده‌ در جامعه واقعی متمایز است.

وی افزود: روابط خانوادگی و بی‌حرمتی‌هایی که در اکثر فیلم و سریال‌ها نشان می‌دهند اصلا مناسب نیست، مخاطب این آثار در بیشتر مواقع با تک‌تک افراد در اثر، همزادپنداری می‌کند و اگر در شرایط مشابه قرار بگیرد همان عکس‌العمل را نشان می‌دهد.

سینما ناهنجاری را هنجار می‌کند

ظهوریان با بیان این نکته که سینما می‌تواند ناهنجاری را به عنوان هنجار در جامعه رواج دهد گفت: در ابتدا افراد با ناهنجاری که مواجه می‌شوند در مقابل آن جبهه می‌گیرند و برای آن‌ها عجیب است اما وقتی دائماً تکرار می‌شود قبح آن مسئله می‌ریزد و تبدیل به هنجار در جامعه می‌شود و برخوردها با آن موضوع عادی می‌شود، روابطی که در فیلم‌ها به تصویر کشیده می‌شود اوایل برای مخاطب قابل هضم نیست اما رفته رفته در جامعه فراگیر می‌شود؛ سینما به راحتی می‌تواند هنجار را به ناهنجاری یا بالعکس تبدیل کند.

رسانه باید در چارچوب بومی باشد

وی با اشاره به تاثیرپذیری خانواده‌ها عنوان کرد: خانواده و جامعه تا حد زیادی تحت تاثیر رسانه هستند و تقریبا محتواهای رسانه‌ها را دریافت می‌کنند، مهم آن است که بخش هنری و فرهنگی به اجماع برسند و با توجه به روحیات و افکار افراد خانواده و جامعه فیلم بسازنند و در عین حال از چارچوب بومی و فرهنگی ایران خارج نشوند و نباید هرچیزی که در هرجای دنیا ساخته می‌شود را کپی کنند و فیلم‌سازان باید به فرهنگ اصیل ایران  توجه داشته باشند زیرا تاثیرپذیری رسانه بیشتر از تمام آثار دیگر است.

سینما جامعه ساز است

در سالیان اخیر به تدریج فرهنگ سینمایی ایران متاثر از عناصر غربی شده و عناصر ملی و فرهنگی در آن‌ها کمرنگ‌ شده است، در زمینه ارائه الگو از خانواده اصیل متناسب با فرهنگ ملی_مذهبی کشورمان ناتوان بوده و فقط بصورت سطحی به مسائل ورود پیدا کرده است، نه تنها راه‌حلی برای حل معضلات خانوادگی ارائه نداده، بلکه جای هنجار و ناهنجاری را هم در جامعه تغییر داده و باعث بروز مشکلات بیشتری در بستر خانواده و جامعه شده است .

هنر هفتم نقش مهمی در فرهنگ سازی و ذائقه سازی ایفا می‌کند به همین دلیل اگر در ارائه الگوهای مناسب درست و مناسب عمل نکند ارزش‌های جامعه را تغییر می‌دهد. بنا بر فرمایشات رهبر معظم انقلاب اصلاح و تحول در سینما و تلویزیون بدون اصلاح پایه‌های معرفتی علوم انسانی غربی امکان‌پذیر نیست و اصلاح این پایه‌ها نیز در گرو استخراج الگوهای سبک زندگی اسلامی براساس ارزش‌های ملی و هنجارهای جامعه است و باید الگوهای خانواده تراز و سالم را افزایش دهند، سینمای مناسب انسان و به دنبال آن جامعه و خانواده را می‌سازد و سینمای مبتذل به مرور خانواده‌ها و جامعه را به انحراف  و انحطاط می‌کشاند.

بدون شک ارتقای سطح کیفیت سینما و نمایش‌های هنری در ابعاد مختلف فکری، اجتماعی و… تاثیر دارد به همین دلیل سینما و رسانه باید در نشان دادن هنجارهای اجتماعی دقت لازم را داشته باشد تا ارزش و ضدارزش جابه‌جا نشود و ذائقه متناسب با فرهنگ دینی و ملی رواج پیدا کند. کارشناسان سینما و رسانه باید در شکل گیری فضا و بستری مناسب در این حوزه تلاش کنند و به دنبال تولید محتوای درست و مناسب باشند تا جایگاه خانواده ارتقا پیدا کند.

فارس