چگونه از سیاهچاله جمعیتی خارج شویم
31 تیر 1403 1403-04-31 16:44چگونه از سیاهچاله جمعیتی خارج شویم
- متادخت
- 31 تیر 1403
- 3:44 ب.ظ
- No Comments
به گزارش متادخت، بررسی زمینه های تاریخی روند رشد جمعیت در ایران، بیانگر این است که روند کاهش رشد جمعیت و باروری از دهه ۷۰ خورشیدی آغاز شده و در دهه ۸۰ نیز این روند کاهشی تداوم داشته است.
کاهش سریع نرخ باروری از ۶.۵ فرزند به ازای هر زن به طور متوسط در دهه ۶۰ به حدود ۱.۸ فرزند به ازای هر زن در سال ۱۳۹۰ و افزایش جزئی آن تا حدود ۲ فرزند به ازای هر زن در پنج سال منتهی به سرشماری ۱۳۹۵ و سپس کاهش آن به حدود ۱.۶ فرزند به ازای هر زن در سال ۱۴۰۲ در طول تاریخ کشور بی سابقه است.
مطالعات انجام شده در مورد آینده تحولات باروری در ایران، نشان می دهد، افراد متولد شده در دهه های ۶۰ و ۷۰ (اوج تولدهای دهه های اخیر) به تدریج از مرحله ازدواج و فرزندآوری عبور میکنند و به اصطلاح توان درونی جمعیت، در حال کم شدن است و به احتمال زیاد، با استمرار وضع موجود انتظار می رود نرخ باروری، در کمتر از حد جایگزینی تثبیت شود.
همچنین متوسط نرخ رشد جمعیت نیز از ۳.۷ درصد در فاصله سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ به ۱.۲۴ درصد در فاصله سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ و نرخ رشد طبیعی جمعیت در سال ۱۴۰۲ به حدود ۰.۷ درصد رسیده است.
با توجه به اینکه نرخ باروری کماکان کمتر از نرخ مورد نیاز برای جایگزینی جمعیت است، مطابق با پیش بینیهای مرکز آمار ایران و منابع بین المللی، انتظار میرود، در سالهای آینده با کاهش بیشتر نرخ رشد جمعیت مواجه شویم.
بر اساس گزارشی که مرکز تحقیقات جمعیت کشور تهیه کرده است، اکنون جمعیت ایران همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، به دنبال کاهش مداوم و مستمر باروری و افزایش امید زندگی، در نتیجه پیشرفت های پزشکی و بهبود شرایط بهداشتی، تغییرات اساسی و مهمی را در ساختار سنی خود تجربه می کند.
پیامد این وضعیت، منجر به این شده که کشور ایران مرحله انتقال ساختار سنی از جوانی به میانسالی را تجربه کرده و در آستانه سالخوردگی جمعیت قرار گیرد؛ بنابراین می توان پیش بینی کرد که در صورت تداوم تحولات فوق، در سه دهه آینده یک جامعه کاملا سالخورده داشته باشیم.
اهمیت مباحث جمعیت شناختی، در سیاست های کلی جمعیت، خانواده و نقشه مهندسی فرهنگی کشور، ضرورت رصد مداوم شاخص های جمعیتی و تحولات آن را دو چندان می کند. به همین خاطر از هنگام تصویب سیاست های جمعیتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی و ابلاغ سیاست های کلی جمعیت و تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت این موضوع در کانون توجه و اهتمام بوده است.
شناخت ویژگی های جمعیت، همچون تعداد جمعیت، رشد جمعیت، باروری و آینده آن، تعداد ازدواج ها، تراکم، توزیع جغرافیایی، ساختار سنی و جنسی، نحوه مهاجرت و جابجایی فیزیکی یا طبیعی آن، از مؤلفه های مهم سیاستگذاری و برنامه ریزیهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است.
ماهیت رصد، استفاده از منابع مختلف آماری را اجتناب ناپذیر می کند، برای همین منظور در این بررسی از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن وآمارهای سازمان ثبت احوال کشور در سال های مختلف استفاده شد. در مورد آمارهای بین المللی نیز سعی شد، از معتبرترین و جدیدترین داده ها استفاده شود. در این بررسی سعی شده است به برخی از ویژگیها و شاخصهای جمعیتی مانند تعداد جمعیت، رشد، جمعیت، باروری و آینده آن، ساختار سنی و ازدواج و طلاق پرداخته شود.
یکی از دلایل مهم کاهش تعداد فرزندان اول و دوم به موضوع تغییر ساختار سنی جمعیت مرتبط است؛ به لحاظ اینکه جمعیت متولد شده در دهه های ۶۰ و ۷۰ (اوج تولدهای دهه های اخیر) به تدریج از مرحله ازدواج و فرزندآوری عبور میکنند و به اصطلاح توان درونی جمعیت، در حال کم شدن است.
به عبارت دیگر، این یک حقیقت انکارناپذیر است که تعداد موالید به میزان قابل ملاحظه ای تحت تأثیر نوسانات تعداد زنان در سن باروری است. یکی دیگر از علل مهم آن به تحرک اجتماعی صعودی افراد بخصوص افزایش سطح تحصیلات زنان مرتبط است، عبارت دیگر، باعث شده که هزینه فرصت فرزندآوری زنان تحصیلکرده، آنقدر بزرگ شود که آنان تمایلی نداشته باشند که کار خود را رها کنند و به فرزندآوری و تربیت فرزند بپردازند.
کارشناسان حوزه جمعیت بر این باورند ضروری است پس از ارزیابی اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، ابعاد مختلف این مساله مورد واکاوی بیشتری قرار گیرد؛ در غیر این صورت به احتمال زیاد، انتظار میرود تعداد تولدها با شیب (کم) و معنادار کاهش یابد و نرخ باروری، در کمتر از حد جایگزینی تثبیت شود.
در خصوص تعداد ولادتهای ثبت شده کشور بر حسب ترتیب تولد فرزندان، شواهد آماری نشان میدهد تولد فرزند سوم، چهارم، پنجم و بیشتر در سال ۱۴۰۲ نسبت به سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ افزایش نسبی داشته است.
یکی از علل افزایش نسبی می تواند به اجرایی شدن مشوقهای متعدد درنظر گرفته شده در مواد مختلف مرتبط با قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مرتبط باشد. با ملاحظات نظری و شواهد تجربی استنباط می شود که روند تغییرات جمعیتی در آینده تدریجی خواهد بود. بنابراین، مسیر و روند تغییرات جمعیتی میتواند ارزیابیها و دیدگاهها در رابطه با اثرگذاری سیاستهای جمعیتی را، دست کم در کوتاه مدت، تحت الشعاع قرار دهد؛ تا زمانی که نرخ باروری کمتر از حد جایگزینی باشد، پیشبینی میشود در سال های آینده با کاهش بیشتر نرخ رشد جمعیت مواجه باشیم.
مطلوب نبودن این اتفاق ناظر بر این است که هر وقت نرخ رشد جمعیت کاهش پیدا کند، درصد جمعیت سالخوردهها زیاد و افراد در معرض کار کم میشوند.
برآوردهای مرکز آمار ایران بر مبنای اطلاعات سازمان ثبت احوال نشان می دهد، میزان باروری کل ایران (برای جمعیت ایرانی) در سال های ۱۳۹۶ و ١٣٩٧ و ١٣٩٨، ١٣٩٩ و ۱۴۰۰ به ترتیب برابر ٢.٠٩، ١.٩۵، ١.٧٤، ١.۶۵ و ۱.۶۱ فرزند به ازای هر زن بوده و در سال های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نرخ باروری در حدود ۱.۶ تثبیت شده است.
تمام استانهای کشور کاهش میزان باروری کل را در سالهای اخیر تجربه کردهاند، به طوریکه کاهش میزان باروری در اقصی نقاط ایران به مسالهای فراگیر تبدیل شده است. در همین رابطه نتایج بررسیهای صورت گرفته بر مبنای اطلاعات سازمان ثبت احوال کشور نشان میدهد که ۳ استان باروری بیشتر از سطح جانشینی، ۱۲ استان باروری کمتر از سطح جانشینی یعنی ٢.۱ تا ١.5 فرزند داشته و ۱۶ استان، باروری پایین (کمتر از ١.5) و بسیار پایین (کمتر از ١.٣) را در سال ۱۴۰۲ تجربه کردهاند (جدول ۵). همچنین ۱۵ استان با افزایش نرخ باروری در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ مواجه شدهاند.
لیلا برزین کارشناس خانواده اظهار کرد: بهترین راه برای خارج شدن از سیاهچاله جمعیتی تلاش برای ازدواج دهه های ۶۰ و هفتاد است که به زودی از چرخه زاد و ولد خارج می شوند.
برزین معتقد است در آموزش و پرورش باید با تغییرات اساسی در مباحث درسی موضوع خانواده و تشکیل خانواده در اولویت قرار گیرد تا دختران و پسران جوان راحت تر برای آینده خود و فرزند داشتن تلاش کنند.
وی بیان داشت: ناآگاهی از وضعیت جسمانی در دختران موجب می شود که آنان ازدواج و فرزندآوری را به تاخیر بیندازند و به راحتی شانس مادر شدن را از دست بدهند.
این کارشناس خانواده تصریح کرد: موضوع ازدواج موضوع دولتی نیست و دولت تنها باید تسهیلات مناسب را در حوزه ازدواج و مسکن فراهم کند و این جامعه و خانواده ها هستند که باید با حمایت های خود و معرفی دختران و پسران برای ازدواج زمینه این امر مقدس را فراهم کنند.
برزین تاکید کرد: به جای اینکه دست روی دست بگذاریم تا دولت ها برای جوانان کاری انجام دهند، هر فرد بالغ از خود بپرسد در طول زندگی خود، چند دختر و پسر را برای ازدواج به هم معرفی کرده است که اکنون توقع دارد در سیاهچاله جمعیتی نباشیم ؟
منبع: ایرنا
مطالب مرتبط
سقط جنین در استان بوشهر ۱۵ درصد کاهش یافت
مدیر کل پزشکی قانونی استان بوشهر از صدور ۳۴ مجوز سقط جنین در چهار ماهه اول سال خبر دادو گفت: این تعداد مجوز صادر شده، نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۵ درصد کاهش داشته است.
تأکید مدیرسلامت شهرداری تهران بر افزایش فرزندآوری توسط زوجین
مدیرکل سلامت شهرداری تهران با اشاره به اهمیت جوانی جمعیت گفت: ما سه فرزندی را کامل نمیدانیم و خانوادهها و زوجین باید به سمت چهار فرزندی بروند.
همایش ملی «زنان مقاوم؛ مقاومت زنان» برگزار میشود
به گزراش متداخت، نشست خبری همایش ملی «زنان مقاوم و مقاومت زنان» امروز، 28 شهریورماه با حضور مرضیه حاجیپور، دبیر همایش و سیمین حاجیپور، دبیر علمی همایش در محل باغموزه دفاع مقدس برپا شد. در ابتدای این نشست، مرضیه حاجیپور، دبیر همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان طی سخنانی گفت: یاد و خاطره شهدای هشت سال دفاع مقدس را گرامی میداریم. همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان امسال برای اولین بار از سوی سازمان امور زنان بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس برگزار میشود. وی افزود: امیدوارم بتوانیم تا سالگرد شهادت سردار سلیمانی این همایش را در سطح ملی برگزار کنیم و در آینده نیز همایش ابعاد بینالمللی بگیرد. در این همایش به دنبال ارائه آثار منتشر شده در رابطه با نقش زنان در دفاع مقدس به جامعه هستیم تا مردم بیش از پیش در جریان این مسئله قرار گیرند. در ادامه، سیمین حاجیپور، دبیر علمی همایش طی سخنانی بیان کرد: در طول تاریخ ایرانزمین زنان در کنار مردان در برهههای زمانی مختلف حضور داشته و به مردان برای پیروزی کمک کردند که یکی از مهمترین برههها انقلاب مشروطه بود و زنانی مانند بیبی مریم همراه با آقایان به مبارزه میپردازند. وی افزود: در انقلاب اسلامی نیز بانوان همگام با آقایان برای پیروزی انقلاب اسلامی تلاش میکنند که این تلاش در زمان دفاع مقدس تداومبخش تلاش ایشان در انقلاب اسلامی بود که در نهایت منجر به پیروزی دفاع مقدس میشود. حاجیپور گفت: در این برهه زمانی بانوان ارزشهای زیادی را آفریدند که به صورت نظری و عملی در گفتمان ایشان مشاهده میشود. مهمترین این گفتمانها، مسئله شهادت بانوان بود. زنان با نقشآفرینی در عرصههای مختلف در دفاع مقدس همگام با مردان زمینه پیروزی را فراهم کردند. یکی از سوالاتی که در این زمینه ایجاد میشود، این است که چرا ارزشها و تلاش بانوان به نسل جدید منتقل نشده است؟ حاجیپور بیان کرد: یکی از دلایل این مسئله، سیاستگذاری است که باید در گذشته به خوبی انجام میشد و قانونهایی در این زمینه وضع میشد تا ارزشهای بانوان به نسل جدید انتقال پیدا کند. در این راستا بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس کمک کردند تا پیگیر این قضیه باشیم. در این مسیر برخی اهداف در محورهای اجتماعی، فرهنگی، سیاستگذاری و … تعیین شد و یکی از مهمترین اتفاقاتی که در این زمینه رخ داد، بررسی ایستایی زنان در دوران مختلف بود. دبیر علمی همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان گفت: یکی از کارهای مهمی که همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان به دنبال آن است، کالبدشکافی علمی حضور بانوان در دفاع مقدس است. همچنین، باید ارزشهای بانوان در دفاع مقدس را احصا کرده و به مفصلبندی گفتمانی برسیم تا بتوانیم از آن برای حکمرانی علوی و مطلوب در جامعه استفاده کنیم. وی بیان کرد: طی دو پیشنشست که در مهرماه (17 مهرماه) و آبانماه برگزار میشود، در تلاشیم جامعه را برای شنیدن سخنان نخبگان سیاسی و اجتماعی آماده کنیم تا بتوانیم راه حلی برای احیای ارزشهای بانوان پیدا کنیم. خرد سیاسی بانوان و تابآوری ایشان در سالهای جنگ تحمیلی ارزش فراوانی دارد و باعث میشود بانوان امروز ما از تابآوری روانی بیشتری برخوردار شوند. حاجیپور اظهار کرد: شناسایی مولفههای زنانگی در دفاع مقدس و آشتی سیاسی میان بانوان نسلهای مختلف از جمله اهداف برگزاری این همایش است. در نهایت در روز دوم دیماه سال جاری، مقارن با ایام شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی همایش نهایی را برگزار میکنیم. در این همایش اساتید مختلف دانشگاهی به سخنرانی پرداخته و در نهایت نیز راهکارهای لازم ارائه خواهد شد. وی با بیان اینکه پیشنشستهای همایش در سالن هویزه باغموزه دفاع مقدس برگزار میشود، تصریح کرد: همایش ملی زنان مقاوم، مقاومت زنان نیز دوم دیماه در محل سالن خلیج فارس باغموزه دفاع مقدس برگزار خواهد شد. حاجیپور تصریح کرد: آثار ارسالی در این همایش به صورت چکیده مقالات به دبیرخانه همایش ارسال میشود و علاقهمندان برای شرکت در این همایش تا 20 آبانماه فرصت دارند تا آثار خود را ارسال کنند. سپس، در ادامه، آثار ارسالی طی دو مرحله از سوی اساتید مجرب داوری خواهد شد. همچنین، در ادامه، نویسندگان چکیده مقالات پذیرفته شده نیز باید اصل مقاله خود را تا دوم اسفندماه به دبیرخانه همایش ارسال کنند. دبیر علمی همایش زنان مقاوم، مقاومت زنان بیان کرد: همچنین، مقالات دارای نوآوری از سوی داوران شناسایی شده و از نویسندگان آنها برای سخنرانی در همایش نهایی دعوت میشود. در برگزاری پیشنشستهای همایش نیز از اساتید دانشگاهها برای سخنرانی با موضوع نقش زنان در دفاع مقدس دعوت شده است. حاجیپور اظهار کرد: در نهایت نیز کتاب مجموعه مقالات همایش در سال 1404 منتشر شده و در اختیار جامعه قرار خواهد گرفت. امیدوارم در این همایش بتوانیم نگاه جدیدی را از زندگی بانوان حاضر در دفاع مقدس به جامعه ارائه دهیم تا الگویی برای بانوان نسل جدید باشند. وی تصریح کرد: تجربه زیسته بانوان دفاع مقدس و تاریخ شفاهی ایشان از دیگر بخشهای همایش ملی زنان مقاوم، مقاومت زنان است که برای ثبت خاطرات و وقایع مختلف در رابطه با حضور بانوان در دفاع مقدس به صورت جدی پیگیری خواهد شد. در ادامه این نشست، نادری، مدیر مشارکتهای مردمی سازمان حفظ ارزشهای زنان در دفاع مقدس نیز در سخنانی گفت: در راستای تبیین الگوی سوم و نقش بانوان که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است، سازمان سعی میکند تا تلاش کرده و گامهای خوبی در این زمینه بردارد. به همین دلیل همایشهایی را برای تبیین گام سوم و نقش بانوان برگزار میکنیم تا چگونگی زیست بانوان در جمهوری اسلامی بدون افراط و تفریط احصا شود. در این حوزه بانوانی همچون مرحوم مرضیه دباغ را داریم که باید به نسل جوان معرفی شوند. نسل کنونی ما بیش از هر چیز به معرفی الگوهای موفق نیاز دارد. منبع: تسنیم
درباره تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری
بسیاری از خانم ها برای تزریق واکسن آنفولانزا در زمان بارداری مردد هستند، از این رو بهتر است قبل تزریق واکسن اطلاعاتتان را در این زمینه کامل کنید.
بانوان قشم پیشرو زمین گردشگری ژئوپارک های خاورمیانه
مدیر ژئوپارک جهانی قشم از معرفی و تجلیل بانوان جامعه محلی جزیره قشم به عنوان زنان پیشرو، الگو، اثربخشی و نقش آفرین برای تحقق اهداف توسعه پایدار سازمان علمی، فرهنگی و تربیت ملل متحد(یونسکو) در هشتمین کنفرانس بین المللی شبکه ژئوپارک های آسیا و اقیانوسیه به میزبانی ژئوپارک جهانی کائوینگ کشور ویتنام خبر داد.
ثبتنام ۴۲ هزار نفر کرمانی در طرح جوانی جمعیت
امروز واگذاری ۲۰۰۰ قطعه زمین طرح جوانی جمعیت در شهرهای کرمان، ماهان و باغین خواهیم داشت.
چگونه از سیاهچاله جمعیتی خارج شویم
31 تیر 1403 1403-04-31 16:44آخرین مطالب
نقد سریال در انتهای شب
28 شهریور 1403نقد سریال در انتهای شب
28 شهریور 1403سقط جنین در استان بوشهر ۱۵ درصد کاهش یافت
28 شهریور 1403تأکید مدیرسلامت شهرداری تهران بر افزایش فرزندآوری توسط زوجین
28 شهریور 1403همایش ملی «زنان مقاوم؛ مقاومت زنان» برگزار میشود
28 شهریور 1403مطالب پربازدید