حجاب، خواسته ای زنانه یا امری مردانه؟
12 تیر 1402 1402-04-13 15:42حجاب، خواسته ای زنانه یا امری مردانه؟
- متادخت
- 12 تیر 1402
- 11:40 ق.ظ
- No Comments
به گزارش متادخت ، برچسب پدرسالاری بر تاریخ زندگی جامعه ایران از سوی روشنفکران، همیشه طعنههایی برای وجود دیکتاتوری مردانه بر زنانه نه تنها در خانواده بلکه در کلیت زندگی سیاسی و اجتماعی ایران داشته است. چنانچه قانعیراد(1396) در کتاب زوال پدرسالاری شرح میدهد، تضعیف جایگاه مرد برای اعمال قدرت در عرصه خانواده بازتابی است از وضعیت کلان جامعه در مسیر حرکت به سمت دموکراسی.
از نظر او زوال پدرسالاری پدیدهای نیست که تنها در عرصه خانواده محدود شود، بلکه فرایند گستردهای است که همه عرصههای اجتماعی را تحت تاثیر قرار میدهد. تنشهای خانوادگی معادل خشونتهای اجتماعی در مقیاس بزرگتر هستند. این تنشها در شرایطی به وجود میآیند که حق تصمیمگیری از سوی صاحب قدرت (پدر در خانواده و دولت در جامعه) به رسمیت شناخته نشده و یا نقض میشود.
جدای از انتقال مفهوم پدرسالاری از خانواده به جامعه، خود این مفهوم در جریان فاصله قدرت اعضای خانواده با پدر تولید شده است. بدین ترتیب، «ویژگی جامعه پدرسالار که در جوامع سنتی بهعنوان الگوی رایج مورد پذیرش بوده است، وسعت اختیار جایگاه پدر در عرصه خانواده است. قرارگرفتن فرد در این جایگاه به او اختیار اعمال قدرت در عرصههای مختلف حیات فردی و اجتماعی اعضای خانواده را اعطا میکند. در این الگو اینکه چه رفتارها و اعمالی مقبول و چه مواردی نامقبول هستند توسط پدر مشخص میشود. رابطه سایرین با پدر تنها در قالب پذیرش و تمکین تعریف شده است. سازوکارهای کنترلی در عرصه تعاملات و پوشش که بهصورت خاص در مورد زنان تعریف و اعمال میشود نیز از ابزارهای کنترل و بازتولید همین نظم پدرسالارانه به حساب میآید»(رحمانی، 1402)[1]. قرائت روشنفکران از حجاب، خواسته ای مردانه در جهت انقیاد زنان است. به طوری که زنان در اندرونیها جای دارند و باید در تمکین از مرد خانه به آرامش او اهتمام داشته باشند. با این قرائت، غیرت مهمترین ابزار نظام مردسالار در به انقیاد درآوردن زنان است که حجاب را بر او تحمیل میکند.
بنابراین نتیجه میگیرند که مهمترین عامل زوال پدرسالاری، گسترش و پذیرش دموکراسی در جوامع مدرن و البته ایران است. دموکراتیک شدن وضعیتی است که در آن نظم پدرسالارانه به چالش کشیده میشود. اساسا وجود تنش بهخاطر درهمشکستن مشروعیت نظام مردسالار است وگرنه تا پیش از تضعیف این نوع خاص از نظم اجتماعی اعمال قدرت مشهود و محدودسازی افراد از سوی صاحب قدرت پذیرفته شده بود و مقاومت چندانی در مقابل آن صورت نمیگرفت. برای همین اعمال کنترلهای حداکثری در حیطه پوشش و از جمله حجاب را بهسادگی قبل ندانسته و بازگشت حجاب به وضعیت قبلی آن در جامعه ایرانی را امری ناممکن می دانند.
در نقد این ادعا باید گفت هرچند پژوهشهای بسیاری در مورد پدرسالاری در خانواده و جامعه ایرانی شده است، اما تاکنون تحقیقی که با روش های مردم نگاری این ادعا را ثابت کرده باشند، وجود نداشته و ارجاعات بیشتر به مستشرقین و تحلیل های آنها مستند شده است. در طرف مقابل تحقیقاتی وجود دارد که زنان در جهت تنظیم قدرت خود با مردان، تکنیک های مقاومت فرهنگی مختلفی را در خانواده به کار میگرفتند، ( شریفی ساعی و آزاد ارمکی(1400)[2]) نشان می دهند که زنان قادر به تنظیم روابط قدرت بوده و مردان هیچ وقت تسلط مطلقی بر ایشان نداشتند.
زن در مقام دختر، با زبان و احساسات خود، دل پدر را به دست دارد، زن در مقام مادر، در نقش مربی پسر است، زن در مقام همسر با عشوه های خود، دل شوهر را به دست دارد و زن در مقام خواهر، نگهبانی و محافظت برادر را به همراه دارد. بنابراین در اینجا غیرتورزی اتفاقا خدمت مرد برای امنیت زن در حرکت اجتماعی اوست و الا غیرت در چهار دیواری خانه معنایی ندارد. به این جهت طبیعت لطافت زنانه برای حرکت در جامعه و مواجهه با خطرات احتمالی، غیرت ورزی مردانه را میطلبد. حجاب در نسبت بین حیای زن و غیرت مرد قابل ردیابی است. حجاب، امری اجتماعی است که موجب شناخته شدن زن به حیا و امکان غیرت ورزی مرد برای حفظ لطافت و ظرافت زنانه است. پس چگونه حجاب را خواستهای مردانه تلفی میکنند!
اگر ادعای روشنفکران برای مدرن شدن روزگار و جامعه ایرانی را در بستر دموکراسی قبول کنیم، پس باید توجه به خواست مردانه برای التذاذ از بدن زنان و ظهور کالاشدگی زن در جامعه غربی را هم قبول کنیم. به عبارت دیگر حجاب مانع خواست جامعه مدرن برای رسیدن به آزادیهای روابط جنسی و در دسترس قرار داشتن زنان است، پس چگونه میتواند خواستهای مردانه در تحمیل به زنان باشد! به نظر میرسد جدای از برچسب ها و طعنهها باید روابط انسانی میان مرد و زن در طول تاریخ ایران با توجه به معانی فرهنگی آن از دین و ادبیات و هنر مورد توجه قرار گرفته و حجاب را در این نسبتها بازیابی معنایی کنیم.
بنابراین هیچ وقت، حجاب به خاطر یک نظام پدرسالار به زنان تحمیل نشده بود که هم اکنون نتیجه بگیریم در امتداد زوال پدرسالاری و ظهور دموکراسی به زوال حجاب هم رسیدهایم. متأسفانه این پیش فرضها امکان دستیابی به حقیقت معنایی کنشهای اجتماعی را از مردم و حتی محققین میگیرد.
نظرسنجی موسسه همشهری از زنان تهرانی در بهمن 1401 نشان می دهد که 79% ایشان قائل به کنار گذاشتن حجاب درصورت برداشته شدن قانون الزامی بودن پوشش در کشور نیستند. حجاب، خواسته زنان برای حفظ کرامت نفس و برای حضور اجتماعی خارج از قضاوت شدن به کلیشه های جنسیتی است. حجاب، امتداد حیای زن ایرانی و مسلمان است که بازنمایی هویت او را در جامعه به همراه دارد. حجاب حتی غیرت ورزی مرد را برای حفاظت از لطافت زنانه معنادار می کند و الا زن بیحجاب و تننما که اساسا امکان امنیت خود از سوی مردان را از بین برده است.
مطالب مرتبط
سقط جنین در استان بوشهر ۱۵ درصد کاهش یافت
مدیر کل پزشکی قانونی استان بوشهر از صدور ۳۴ مجوز سقط جنین در چهار ماهه اول سال خبر دادو گفت: این تعداد مجوز صادر شده، نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۵ درصد کاهش داشته است.
تأکید مدیرسلامت شهرداری تهران بر افزایش فرزندآوری توسط زوجین
مدیرکل سلامت شهرداری تهران با اشاره به اهمیت جوانی جمعیت گفت: ما سه فرزندی را کامل نمیدانیم و خانوادهها و زوجین باید به سمت چهار فرزندی بروند.
همایش ملی «زنان مقاوم؛ مقاومت زنان» برگزار میشود
به گزراش متداخت، نشست خبری همایش ملی «زنان مقاوم و مقاومت زنان» امروز، 28 شهریورماه با حضور مرضیه حاجیپور، دبیر همایش و سیمین حاجیپور، دبیر علمی همایش در محل باغموزه دفاع مقدس برپا شد. در ابتدای این نشست، مرضیه حاجیپور، دبیر همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان طی سخنانی گفت: یاد و خاطره شهدای هشت سال دفاع مقدس را گرامی میداریم. همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان امسال برای اولین بار از سوی سازمان امور زنان بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس برگزار میشود. وی افزود: امیدوارم بتوانیم تا سالگرد شهادت سردار سلیمانی این همایش را در سطح ملی برگزار کنیم و در آینده نیز همایش ابعاد بینالمللی بگیرد. در این همایش به دنبال ارائه آثار منتشر شده در رابطه با نقش زنان در دفاع مقدس به جامعه هستیم تا مردم بیش از پیش در جریان این مسئله قرار گیرند. در ادامه، سیمین حاجیپور، دبیر علمی همایش طی سخنانی بیان کرد: در طول تاریخ ایرانزمین زنان در کنار مردان در برهههای زمانی مختلف حضور داشته و به مردان برای پیروزی کمک کردند که یکی از مهمترین برههها انقلاب مشروطه بود و زنانی مانند بیبی مریم همراه با آقایان به مبارزه میپردازند. وی افزود: در انقلاب اسلامی نیز بانوان همگام با آقایان برای پیروزی انقلاب اسلامی تلاش میکنند که این تلاش در زمان دفاع مقدس تداومبخش تلاش ایشان در انقلاب اسلامی بود که در نهایت منجر به پیروزی دفاع مقدس میشود. حاجیپور گفت: در این برهه زمانی بانوان ارزشهای زیادی را آفریدند که به صورت نظری و عملی در گفتمان ایشان مشاهده میشود. مهمترین این گفتمانها، مسئله شهادت بانوان بود. زنان با نقشآفرینی در عرصههای مختلف در دفاع مقدس همگام با مردان زمینه پیروزی را فراهم کردند. یکی از سوالاتی که در این زمینه ایجاد میشود، این است که چرا ارزشها و تلاش بانوان به نسل جدید منتقل نشده است؟ حاجیپور بیان کرد: یکی از دلایل این مسئله، سیاستگذاری است که باید در گذشته به خوبی انجام میشد و قانونهایی در این زمینه وضع میشد تا ارزشهای بانوان به نسل جدید انتقال پیدا کند. در این راستا بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس کمک کردند تا پیگیر این قضیه باشیم. در این مسیر برخی اهداف در محورهای اجتماعی، فرهنگی، سیاستگذاری و … تعیین شد و یکی از مهمترین اتفاقاتی که در این زمینه رخ داد، بررسی ایستایی زنان در دوران مختلف بود. دبیر علمی همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان گفت: یکی از کارهای مهمی که همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان به دنبال آن است، کالبدشکافی علمی حضور بانوان در دفاع مقدس است. همچنین، باید ارزشهای بانوان در دفاع مقدس را احصا کرده و به مفصلبندی گفتمانی برسیم تا بتوانیم از آن برای حکمرانی علوی و مطلوب در جامعه استفاده کنیم. وی بیان کرد: طی دو پیشنشست که در مهرماه (17 مهرماه) و آبانماه برگزار میشود، در تلاشیم جامعه را برای شنیدن سخنان نخبگان سیاسی و اجتماعی آماده کنیم تا بتوانیم راه حلی برای احیای ارزشهای بانوان پیدا کنیم. خرد سیاسی بانوان و تابآوری ایشان در سالهای جنگ تحمیلی ارزش فراوانی دارد و باعث میشود بانوان امروز ما از تابآوری روانی بیشتری برخوردار شوند. حاجیپور اظهار کرد: شناسایی مولفههای زنانگی در دفاع مقدس و آشتی سیاسی میان بانوان نسلهای مختلف از جمله اهداف برگزاری این همایش است. در نهایت در روز دوم دیماه سال جاری، مقارن با ایام شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی همایش نهایی را برگزار میکنیم. در این همایش اساتید مختلف دانشگاهی به سخنرانی پرداخته و در نهایت نیز راهکارهای لازم ارائه خواهد شد. وی با بیان اینکه پیشنشستهای همایش در سالن هویزه باغموزه دفاع مقدس برگزار میشود، تصریح کرد: همایش ملی زنان مقاوم، مقاومت زنان نیز دوم دیماه در محل سالن خلیج فارس باغموزه دفاع مقدس برگزار خواهد شد. حاجیپور تصریح کرد: آثار ارسالی در این همایش به صورت چکیده مقالات به دبیرخانه همایش ارسال میشود و علاقهمندان برای شرکت در این همایش تا 20 آبانماه فرصت دارند تا آثار خود را ارسال کنند. سپس، در ادامه، آثار ارسالی طی دو مرحله از سوی اساتید مجرب داوری خواهد شد. همچنین، در ادامه، نویسندگان چکیده مقالات پذیرفته شده نیز باید اصل مقاله خود را تا دوم اسفندماه به دبیرخانه همایش ارسال کنند. دبیر علمی همایش زنان مقاوم، مقاومت زنان بیان کرد: همچنین، مقالات دارای نوآوری از سوی داوران شناسایی شده و از نویسندگان آنها برای سخنرانی در همایش نهایی دعوت میشود. در برگزاری پیشنشستهای همایش نیز از اساتید دانشگاهها برای سخنرانی با موضوع نقش زنان در دفاع مقدس دعوت شده است. حاجیپور اظهار کرد: در نهایت نیز کتاب مجموعه مقالات همایش در سال 1404 منتشر شده و در اختیار جامعه قرار خواهد گرفت. امیدوارم در این همایش بتوانیم نگاه جدیدی را از زندگی بانوان حاضر در دفاع مقدس به جامعه ارائه دهیم تا الگویی برای بانوان نسل جدید باشند. وی تصریح کرد: تجربه زیسته بانوان دفاع مقدس و تاریخ شفاهی ایشان از دیگر بخشهای همایش ملی زنان مقاوم، مقاومت زنان است که برای ثبت خاطرات و وقایع مختلف در رابطه با حضور بانوان در دفاع مقدس به صورت جدی پیگیری خواهد شد. در ادامه این نشست، نادری، مدیر مشارکتهای مردمی سازمان حفظ ارزشهای زنان در دفاع مقدس نیز در سخنانی گفت: در راستای تبیین الگوی سوم و نقش بانوان که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است، سازمان سعی میکند تا تلاش کرده و گامهای خوبی در این زمینه بردارد. به همین دلیل همایشهایی را برای تبیین گام سوم و نقش بانوان برگزار میکنیم تا چگونگی زیست بانوان در جمهوری اسلامی بدون افراط و تفریط احصا شود. در این حوزه بانوانی همچون مرحوم مرضیه دباغ را داریم که باید به نسل جوان معرفی شوند. نسل کنونی ما بیش از هر چیز به معرفی الگوهای موفق نیاز دارد. منبع: تسنیم
درباره تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری
بسیاری از خانم ها برای تزریق واکسن آنفولانزا در زمان بارداری مردد هستند، از این رو بهتر است قبل تزریق واکسن اطلاعاتتان را در این زمینه کامل کنید.
بانوان قشم پیشرو زمین گردشگری ژئوپارک های خاورمیانه
مدیر ژئوپارک جهانی قشم از معرفی و تجلیل بانوان جامعه محلی جزیره قشم به عنوان زنان پیشرو، الگو، اثربخشی و نقش آفرین برای تحقق اهداف توسعه پایدار سازمان علمی، فرهنگی و تربیت ملل متحد(یونسکو) در هشتمین کنفرانس بین المللی شبکه ژئوپارک های آسیا و اقیانوسیه به میزبانی ژئوپارک جهانی کائوینگ کشور ویتنام خبر داد.
ثبتنام ۴۲ هزار نفر کرمانی در طرح جوانی جمعیت
امروز واگذاری ۲۰۰۰ قطعه زمین طرح جوانی جمعیت در شهرهای کرمان، ماهان و باغین خواهیم داشت.
حجاب، خواسته ای زنانه یا امری مردانه؟
12 تیر 1402 1402-04-13 15:42آخرین مطالب
نقد سریال در انتهای شب
28 شهریور 1403نقد سریال در انتهای شب
28 شهریور 1403سقط جنین در استان بوشهر ۱۵ درصد کاهش یافت
28 شهریور 1403تأکید مدیرسلامت شهرداری تهران بر افزایش فرزندآوری توسط زوجین
28 شهریور 1403همایش ملی «زنان مقاوم؛ مقاومت زنان» برگزار میشود
28 شهریور 1403مطالب پربازدید