به گزارش متادخت، در دنیای پرشتاب امروز، تربیت کودک دیگر تنها به مراقبت‌های سنتی محدود نیست، بلکه نیازمند دانشی نو و نگاهی آگاهانه است. مجموعه «مادر و کودک کاما» با هدف پاسخ‌گویی به این نیاز، بستری علمی، پویا و امن برای آموزش مادران و رشد همه‌جانبه کودکان فراهم کرده است. این مجموعه با بهره‌گیری از آموزه‌های روان‌شناسی رشد و والدگری آگاهانه، تلاش می‌کند مادران را در مسیر پرچالش اما زیبای مادری یاری دهد. از دوره بارداری تا سال‌های نخست رشد کودک، کاما با آموزش مهارت‌های کاربردی، بازی‌های هدفمند و روش‌های تربیتی مؤثر، در کنار مادر است تا به رشد کودک و ارتقای رابطه مادر و فرزند کمک کند. به همین خاطر، برای آشنایی بیشتر با این طرح، با محبوبه سعیدی، دکترای مهندسی صنایع و مسئول معاونت مادر و کودک بنیاد تحکیم خانواده حورا (کاما)، فضای گفت‌وگویی را ایجاد کردیم.

• چه چیزی باعث شد به فکر ایجاد فضاهای اشتراکی مادر و کودک بیفتید؟

همیشه پیدا کردن یک فضای امن که مادر بتواند در نزدیکی فرزندش حضور داشته باشد، یکی از مسائل مهم برای زنان فعال در عرصه‌های اجتماعی و علمی بوده است. این نیاز در مادرانی که فرزند خردسال دارند یا کودکانشان وابستگی عاطفی بیشتری دارند، بیشتر احساس می‌شود. متأسفانه تعداد مراکزی که این امکان را فراهم کنند بسیار محدود است و اغلب با هزینه‌های سنگینی همراه‌اند که همه خانواده‌ها توان پرداخت آن را ندارند. از طرفی، با کاهش ارتباطات خانوادگی و کم‌شدن تعداد فرزندان، بسیاری از مادران دغدغه پیدا کردن همبازی مناسب برای کودکان خود را نیز دارند. بنابراین، ما به فضایی نیاز داشتیم که هم دسترسی آسان داشته باشد، هم مادر و کودک را با هم بپذیرد و هم استفاده از خدماتش ارزان باشد. به لطف خدا و با همت جمعی از مادران جهادی، از سال گذشته توانستیم در چند مسجد و دارالقرآن، با همراهی هیئت‌امنا و امامان جماعت دغدغه‌مند، فضاهای اشتراکی مادر و کودک را راه‌اندازی کنیم؛ فضاهایی که مادر در کنار کودک خود می‌تواند حضور داشته باشد، ارتباط بگیرد، آموزش ببیند و احساس امنیت کند.

• چگونه می‌توان کارکرد اجتماعی مساجد را به‌روز و متناسب با نیاز مادران و کودکان کرد؟

هدف ما بازگشت به روزگاری است که مسجد صرفاً محل اقامه نماز نبود، بلکه پشتیبان واقعی زندگی اجتماعی مردم محسوب می‌شد. امروز باید این سنگرها دوباره احیا شوند تا مادران بتوانند نقش‌آفرینانه‌تر در جامعه حضور یابند. اگر مجموعه‌های فرهنگی و نهادهای مردمی و حاکمیتی دست‌به‌دست هم دهند، می‌توان این الگو را در مساجد بیشتری پیاده‌سازی کرد و گام مؤثری در جهت توانمندسازی مادران و ارتقای تربیت فرزندان برداشت.

فضای اشتراکی مادر و کودک کاما، فرصت مناسبی برای مادران فراهم می‌کند تا در یک مکان محلی مانند مسجد، حسینیه یا دارالقرآن، به فعالیت‌هایی مثل سیر مطالعاتی، درس‌خواندن و انجام کارهای پژوهشی بپردازند. همچنین با هم‌افزایی میان مادرهای محله، فعالیت‌های اجتماعی متعددی در بستر مسجد تعریف می‌شود و این، مسیر تحقق پررنگ‌ترین مأموریت کاما، یعنی کنشگری اجتماعی مادران را هموار می‌سازد. ما تلاش کرده‌ایم جوامع محلی را به مشارکت فعال‌تر در برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی مسجد تشویق کنیم.

• درباره بازی‌ها و برنامه‌های کودک‌محور که در این فضاها اجرا می‌شود، بیشتر بگویید.

بچه‌ها در محیطی امن و دل‌نشین که با ارزش‌های دینی و فرهنگی آمیخته شده، با همبازی‌ها و همسالان خود وقت می‌گذرانند و دوره‌ای شاد و معنوی از کودکی را تجربه می‌کنند. این انس با معنویت از همان سال‌های ابتدایی زندگی در ذهن و دل کودک نهادینه می‌شود. همچنین می‌توان گفت در کنار این مزیت‌ها، مادران فرصت پیدا می‌کنند که قرآن، ادعیه و کتاب‌های مختلف را مطالعه کنند. بسیاری از مادرهای هنرمند نیز از این فضا بهره می‌برند تا به فعالیت‌هایی مثل نقاشی، گلدوزی، طراحی و حتی کشیدن الگوی خیاطی بپردازند. مادرانی با تخصص‌های مختلف در این فضا حضور دارند که داوطلبانه از دانش خود برای کمک به دیگر مادران استفاده می‌کنند. برای مثال، مادری پزشک یا روان‌پزشک ممکن است وقت خود را برای ویزیت و مشاوره اختصاص دهد یا مادری متخصص، کلاس یا کارگاه آموزشی برای سایرین برگزار کند. مادرانی که به ادامه تحصیل علاقه‌مند هستند، در این محیط، بدون دغدغه نگهداری کودک، می‌توانند برای کنکور مطالعه کنند یا کارهای پایان‌نامه و پژوهشی خود را با تمرکز بیشتری پیش ببرند. برنامه‌های هدفمندی برای رشد مهارت‌های فردی و اجتماعی کودکان نیز در این فضاها در حال اجراست؛ از جمله بازی‌های هدفمند حرکتی، خلاقیتی، دست‌ورزی، انس با طبیعت، مفاهیم دینی و… که همگی توسط مربیان مجرب طراحی شده‌اند تا کودک در حین بازی، مهارت زندگی بیاموزد.

• با توجه به فعالیت داوطلبانه مدیران، چطور انگیزه و استمرار در مجموعه حفظ می‌شود؟

در این مراکز، حضور فیزیکی مادر ضروری است و باید زمانی را به رشد فردی خود اختصاص دهد؛ چه از طریق مطالعه و آموزش، چه با مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی مجموعه. کاما یک گروه جهادی و غیردولتی است که با مشارکت مادرها گسترش می‌یابد. در حال حاضر، ۲۰ شعبه فعال در تهران داریم و تمام مدیران این مراکز به‌صورت داوطلبانه فعالیت می‌کنند. در کنار نگهداری هدفمند کودک، کارگاه‌های آموزشی، تربیتی و هنری برای مادران برگزار می‌شود. همچنین برخی مادران متخصص، مثل پزشکان یا معلمان، داوطلبانه به مجموعه خدمت می‌کنند. هزینه حضور در این مراکز بسیار پایین است؛ مثلاً یک جلسه سه‌ساعته، کمتر از ۹۰ هزار تومان هزینه دارد، در حالی‌ که این مبلغ صرفاً برای تأمین حق‌الزحمه مربیان است. ما ارزیابی تخصصی مربیان، آموزش‌های ضمن خدمت و ارزیابی عملکرد را هم در برنامه داریم. نبود بودجه، نیروی انسانی داوطلب برای گسترش به شهرهای دیگر، و سختی تبلیغ و پخش رسانه‌ای، از مهم‌ترین موانع توسعه کار ماست. با این حال، حمایت مسئولان و نهادهایی مثل شهرداری می‌تواند زمینه‌ساز گسترش این طرح مؤثر برای افزایش سلامت روان مادران و کودکان باشد.

• به نظر شما مهم‌ترین دستاورد طرح کاما برای مادران چیست؟

فضاهای اشتراکی مادر و کودک «کاما»، فراتر از یک محل نگهداری کودک، الگویی نو برای بازتعریف نقش اجتماعی زنان در بستر محله است؛ مدلی که با تکیه بر مشارکت داوطلبانه مادران، بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی و احیای کارکرد فرهنگی و تربیتی مسجد، هم به رشد کودک و هم به توانمندی مادر می‌انجامد. توسعه این طرح مردمی، نیازمند حمایت رسانه‌ای، همراهی نهادهای محلی و تخصیص منابع شهری است تا مادران بیشتری بتوانند با آرامش، در مسیر تربیت و تعالی فردی و اجتماعی گام بردارند.

• باتشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.