به گزارش متادخت، بیمه زنان خانه‌دار طرحی است که از سال ۱۳۹۰ برای حمایت از زنان غیرشاغل در ایران آغاز شده است. هدف اصلی این طرح، ارائه پوشش‌های بیمه‌ای در زمینه‌های درمانی، بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت برای زنان خانه‌دار است.

طبق آمار، تعداد زنان خانه‌دار در کشور کمتر از ۲۵ میلیون نفر است و تنها ۱۳ تا ۱۴ درصد از زنان در بازار کار مشغول به کار هستند.¹ با این وجود، بسیاری از زنان خانه‌دار از حمایت‌های بیمه‌ای و حقوقی محروم‌اند. در پاسخ به این چالش‌ها، برنامه هفتم توسعه به‌منظور کاهش تعارضات میان نقش‌های فردی، اجتماعی و خانوادگی، پیشنهاد انعطاف شغلی برای زنان خانه‌دار را مطرح کرده است.

تاریخچه بیمه زنان خانه‌دار در ایران

طرح بیمه زنان خانه‌دار در سال ۱۳۹۰ با هدف حمایت از زنان غیرشاغل که مسئولیت‌های خانه‌داری را بر عهده دارند، شروع شد. این طرح به‌طور داوطلبانه برای زنانی که سن آن‌ها بین ۱۸ تا ۵۰ سال است، طراحی شد تا بتوانند از خدمات بیمه‌ای برخوردار شوند.

هدف از این طرح، برقراری عدالت اجتماعی و فراهم کردن فرصت‌های برابر برای زنان خانه‌دار در زمینه تأمین اجتماعی و بیمه‌های پایه بود. در ابتدا این طرح با استقبال نسبی مواجه شد، اما بعد از مدتی مشکلاتی در فرآیند اجرا به وجود آمد که مانع از توسعه و پوشش‌دهی کامل آن شد.

شرایط فعلی بیمه زنان خانه‌دار

در طرح بیمه زنان خانه‌دار، سه عامل اصلی برای تعیین شرایط و فرآیند بیمه‌پذیری وجود دارد:²

سن

زنان باید بین ۱۸ تا ۵۵ سال سن داشته باشند. این محدوده سنی برای دریافت بیمه زنان خانه‌دار به این دلیل تعیین شده است که زنان در این رده سنی معمولاً توانایی انجام وظایف خانه‌داری را دارند و از نظر اقتصادی نیز ممکن است نیاز بیشتری به حمایت‌های بیمه‌ای داشته باشند.

سن ۱۸ سال به‌عنوان حداقل سن تعیین شده به این دلیل است که زنان پس از رسیدن به این سن می‌توانند به‌طور قانونی در این طرح ثبت‌نام کنند و از حمایت‌های بیمه‌ای بهره‌مند شوند. سن ۵۵ سال نیز به‌عنوان حداکثر سن در نظر گرفته شده است، زیرا بعد از این سن ممکن است بسیاری از زنان به دلایل سنی یا پزشکی از انجام مسئولیت‌های خانه‌داری ناتوان شوند.

سابقه بیمه: هیچ سابقه بیمه‌ای لازم نیست. یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد بیمه زنان خانه‌دار این است که نیازی به داشتن سابقه بیمه‌ قبلی نیست. به عبارت دیگر، حتی زنانی که تا پیش از این هیچ‌گونه بیمه‌ای نداشته‌اند، می‌توانند بدون هیچ مشکلی در این طرح ثبت‌نام کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.

پرداخت حق بیمه: پرداخت حق بیمه به‌صورت ماهانه و با احتساب درصد سود تعیین شده انجام می‌شود. مبلغ حق بیمه برای هر زن خانه‌دار بسته به نوع پوشش بیمه‌ انتخابی متفاوت است. این پرداخت ماهانه می‌تواند به‌صورت منظم از سوی فرد بیمه‌گذار یا از طریق یارانه‌های دولتی تأمین شود. برای تعیین مبلغ دقیق حق بیمه، معمولاً درصدی از درآمد یا معیاری خاص از طرف سازمان تأمین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشخص می‌شود.

مشکلات و باگ‌های بیمه زنان خانه‌دار

طرح بیمه زنان خانه‌دار علی‌رغم مزایای فراوان، با چالش‌هایی نیز مواجه است که باعث کاهش استقبال از آن شده است. از جمله این معایب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

هزینه بالا و عدم توانایی در پرداخت آن: یکی از مشکلات عمده این بیمه، هزینه بالای حق بیمه است. بسیاری از زنان خانه‌دار به‌ویژه در مناطق محروم و کم‌درآمد، قادر به پرداخت این هزینه‌ها نیستند. اگرچه دولت یارانه‌هایی برای این بیمه در نظر گرفته است، اما این یارانه‌ها کافی نبوده و باعث شده که زنان زیادی نتوانند از این طرح استفاده کنند.

ناآگاهی و اطلاع‌رسانی ضعیف: بسیاری از زنان خانه‌دار از این طرح بی‌خبر هستند یا اطلاعات کافی در این زمینه ندارند. برنامه‌های تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی به اندازه کافی مؤثر نبوده‌اند. زنان خانه‌دار در برخی مناطق به‌ویژه در روستاها، از این بیمه اطلاعی ندارند و به همین دلیل فرصت استفاده از آن را از دست می‌دهند.

محدودیت‌های پوشش بیمه‌ای: بیمه زنان خانه‌دار خدمات متنوعی را ارائه می‌دهد، اما برخی از نیازهای خاص این قشر از جامعه را پوشش نمی‌دهد. به‌عنوان مثال، این بیمه شامل بیمه بیکاری نمی‌شود و در مواقعی که زنان خانه‌دار به‌دلایل مختلف قادر به انجام وظایف خانه‌داری نباشند، هیچ‌گونه حمایت مالی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

دسترسی محدود در مناطق محروم: زنان خانه‌دار در مناطق دورافتاده و روستایی به‌دلیل نداشتن دسترسی به شعب تأمین اجتماعی یا مشکلات زیرساختی، نمی‌توانند به‌راحتی از خدمات بیمه‌ای بهره‌مند شوند. این مشکل به‌ویژه در نواحی دورافتاده به‌وضوح دیده می‌شود و مانع از گسترش این بیمه در سطح کشور می‌شود.

بیمه‌ای برای همه زنان خانه‌دار

از سویی برای حل این مشکلات و بهبود شرایط بیمه زنان خانه‌دار، می‌توان اقدامات زیر را در نظر گرفت:

کاهش هزینه‌های بیمه: حق بیمه زنان خانه‌دار باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که برای اکثریت زنان قابل پرداخت باشد. دولت می‌تواند با افزایش یارانه‌ها و تخفیف‌های ویژه برای زنان کم‌درآمد، هزینه‌ها را کاهش دهد و دسترسی بیشتری به این بیمه ایجاد کند

افزایش اطلاع‌رسانی و آموزش: برای جلب توجه زنان خانه‌دار به این بیمه، نیاز به افزایش سطح آگاهی عمومی وجود دارد. باید برنامه‌های تبلیغاتی و آموزشی گسترده‌تری در سطح کشور اجرا شود تا زنان خانه‌دار از این طرح و مزایای آن مطلع شوند. دولت می‌تواند با همکاری رسانه‌ها، سازمان‌های غیردولتی و مراکز محلی، اطلاعات دقیقی در مورد این بیمه را به زنان خانه‌دار منتقل کند.

گسترش پوشش‌های بیمه‌ای: برای ارتقای کیفیت این بیمه، باید پوشش‌های بیمه‌ای آن گسترش یابد. به‌ویژه نیاز است که بیمه بیکاری، بیمه‌های بهداشتی ویژه مادران و زنان سالمند و دیگر خدمات اجتماعی به این طرح اضافه شوند تا زنان خانه‌دار به‌طور کامل از این حمایت‌های بیمه‌ نیز بهره‌مند شوند.

تعریف بیمه زنان خانه‌دار به‌عنوان شغل: یکی از راه‌حل‌های مؤثر، تعریف بیمه زنان خانه‌دار به‌عنوان شغلی مستقل است. اگر زنان خانه‌دار بتوانند از این بیمه به‌عنوان شغلی قانونی و با حقوق اجتماعی شناخته شوند، می‌توانند از حمایت‌های اجتماعی مشابه سایر شاغلان بهره‌مند شوند. این کار می‌تواند انگیزه زنان را برای ثبت‌نام و مشارکت بیشتر در این طرح افزایش دهد.

از آنجایی که بیمه زنان خانه‌دار به عنوان یک طرح حمایتی برای زنان غیرشاغل، هدف تأمین رفاه اجتماعی و کاهش ناعدالتی‌ها را دنبال می‌کند، با اجرای این اصلاحات، می‌توان به بهره‌مندی بیشتر این قشر گسترده از زنان از خدمات بیمه‌ای و تحقق عدالت اجتماعی امیدوار بود.

1. https://B2n.ir/z12578
2. https://b2n.ir/w78421

به گزارش مهدیه سادات نقیبی؛ خبرنگار