به گزارش متادخت، «خدمتکار» (Maid)، محصول نتفلیکس، اقتباسی است از کتاب خاطرات پرفروش استفانی لند با عنوان «خدمتکار: کار سخت، دستمزد پایین و اراده یک مادر برای بقا». این مینی‌سریال، دوربین را به قلب زندگی «الکس»، با بازی درخشان مارگارت کوالی می‌برد؛ مادر جوانی که شبی، دختر خردسالش «مدی» را برداشته و از خانه‌ای که در آن قربانی خشونت عاطفی شوهر الکلی‌اش «شان» است، فرار می‌کند. آنچه در پی می‌آید نه یک درام ساده بلکه یک مطالعه اجتماعی عمیق، بی‌رحم و در عین حال عمیقاً انسانی درخصوص فقر، سیستم‌های ناکارآمد حمایتی و قدرت شجاعت در مواجهه با گردابی از مشکلات است.

سفر دگرگون‌کننده یک قربانی به یک قهرمان

مشکل اصلی بسیاری از آثار درام، شخصیت‌پردازی ضعیف است اما «خدمتکار» در این زمینه یک استثنای درخشان محسوب می‌شود. ما الکس را در ابتدا به عنوان زنی گیج، ترسو و کاملاً وابسته می‌بینیم؛ او حتی برای خرید یک وعده غذا پول ندارد و از هویت خود تهی شده است. سفر او در طول ده قسمت، یک سفر خطی و ساده به سمت موفقیت نیست بلکه مسیری پر از دست‌انداز، شکست و تصمیم‌های غلط است. او گاه به آغاز ناامن بازمی‌گردد، گاه دروغ می‌گوید و گاه از فرط درماندگی اشک می‌ریزد. همین «نقص‌ها» و «اشتباهات» است که او را به شدت باورپذیر می‌کند. الکس یک قهرمان کلیشه‌ای نیست؛ او یک قهرمان «واقعی» است که قدرتش نه در شکست‌ناپذیری بلکه در بلند شدن دوباره پس از هر زمین ‌خوردن است. این شخصیت‌پردازی دقیق، مخاطب را وادار می‌کند تا نه تنها برای او دلسوزی کند بلکه با او همذات‌پنداری عمیقی را تجربه کند.

عشق مادرانه خدمتکار

پیرنگ اصلی داستان به مخاطب می‌گوید: «مادری کردن یکی روز هم تعطیلی بردار نیست». عشق بی قید و شرط الکس به دخترش «مدی»، موتور محرکه هر تصمیم اوست. از همان لحظه فرار در نیمه‌ شب، اولویت اول و آخر الکس، امنیت و رفاه مدی است. سریال به زیبایی نشان می‌دهد که چگونه این عشق مادرانه، حتی در تاریک‌ترین لحظات، وقتی که در ماشین می‌خوابند، وقتی که یک قوطی لوبیا شام آنهاست، یا وقتی که سیستم دولتی آن‌ها را به بازی می‌گیرد، مانند یک فانوس روشنایی‌بخش راه است. این فداکاری، احساسی چنان اصیل و قدرتمند را به بیننده منتقل می‌کند که در بسیاری از سکانس‌ها، اشک او را جاری می‌سازد.

این سریال به خوبی از پس بازنمایی معنای والدگری و هویت مادرانه در قبال مسئولیت فرزندپروری برآمده است. نمایش این حقیقت که «هیچ اولویتی بالاتر از امنیت فرزند نیست»، یکی از تأثیرگذارترین و ماندگارترین جنبه‌های سریال در حوزه زنان است.

خشونت خانگی، فراتر از کبودی و خونریزی

فراتر از کبودی و خونریزی، «خدمتکار» هوشمندانه کلیشه رایج «خشونت یعنی کتک خوردن» را می‌شکند و با وضوح تمام نشان می‌دهد که خشونت می‌تواند عاطفی، کلامی، روانی و اقتصادی باشد. فریادهای «شان»، تحقیرهای او، کنترل کردن‌هایش و ایجاد حس بی‌ارزشی در الکس، همه و همه مصادیق بارز خشونت هستند. سریال حتی به پیچیدگی روانی این رابطه می‌پردازد؛ نشان می‌دهد که چرا یک قربانی ممکن است بارها بازگردد، چرا گاهی دروغ بگوید و چرا ترس می‌تواند فلج کننده باشد. با نشان دادن این ابعاد پنهان، «خدمتکار» نه تنها بیننده را آگاه می‌کند بلکه درک عمومی از این معضل پیچیده را عمق می‌بخشد.

در تیغه باریک بقا، سریال از نظر روانشناختی اثری استثنایی است؛ ما شاهد هستیم که فقر و ناامنی چگونه می‌تواند ذهن یک فرد را تحت تأثیر قرار دهد. الکس در یک «تیغه باریک» حرکت می‌کند؛ جایی که یک اشتباه کوچک می‌تواند او را به ورطه سقوط کامل بکشاند. وابستگی مالی قبلی او به شان، اکنون به یک زنجیر روانی تبدیل شده است. سریال به خوبی نشان می‌دهد که چگونه این وابستگی اقتصادی، احساسی و عاطفی را تقویت می‌کند و ترک کردن را به عملی غیرممکن نزدیک می‌سازد. سفر الکس، سفر رهایی از این بندهای نامرئی است. او به ما می‌آموزد که قوی بودن به معنای نداشتن ترس نیست بلکه به معنای حرکت کردن با وجود ترس است.

یک شاهکار دراماتیک و یک سند اجتماعی ضروری

«خدمتکار» فقط یک سریال تماشایی نیست؛ یک «تجربه» احساسی و فکری است. این اثر با اجتناب از کلیشه‌ها و ارائه شخصیت‌هایی پرعیب و نقص، از تبدیل شدن به یک درام آبکی و شعاری دوری می‌جوید. شما در طول تماشای آن می‌خندید، گریه می‌کنید، خشمگین می‌شوید و در نهایت، همراه با الکس، طعم شیرین امید را حس می‌کنید. امیدی که با سخت‌جانی مادری قوی به دست آمده. از بازی خارق‌العاده مارگارت کوالی که روحی تازه در کالبد الکس می‌دمد تا کارگردانی ظریف و فیلمنامه‌ای قدرتمند، «خدمتکار» تمامی عناصر یک اثر ماندگار را در خود گرد آورده است. این سریال، روایتی ضروری از تاب‌آوری زنانه است که نه تنها سرگرمتان می‌کند بلکه دیدگاه شما را نسبت به مسائلی چون فقر، خشونت خانگی و قدرت عشق مادرانه برای همیشه تغییر می‌دهد. تماشای آن یک «باید» برای هر بیننده‌ای است که به داستان‌های عمیقاً زنانه و انسانی علاقه دارد.

✍🏻 به قلم دکتر پگاه روشان، جامعه‌شناس و منتقد فیلم و سریال