تحریم چه بلایی بر سر خانواده ایرانی آورد؟
28 مرداد 1403 1403-05-29 11:18تحریم چه بلایی بر سر خانواده ایرانی آورد؟
- متادخت
- 28 مرداد 1403
- 6:15 ب.ظ
- No Comments
به گزارش متادخت، حسین اشرفی، عضو معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق تهران در تحقیقی که برای بازیابی شرایط ایران بدون تحریمها از کنترل مصنوعی استفاده کرده به این نتیجه رسیده که اندازه طبقه متوسط در ایران نهتنها نسبت به وضعیت قبل از تحریمهای سال ۲۰۱۲ کاهش یافته، بلکه نسبت به میزانی که میتوانست در سالهای ۲۰۱۲-۲۰۱۹ بدون این تحریمها ایجاد شود، کاهش بیشتری داشته است.
جالب آنکه روند کوچک شدن طبقه متوسط با توافق موقت هستهای از ۱۲/۵۴ درصد در سال ۲۰۱۵ به ۱۱/۸۹ درصد در سال ۲۰۱۶ کاهش پیدا کرده و سپس در سال ۲۰۱۷ با خروج آمریکا از برجام مجدد این روند افزایش پیدا کرده است.
چه سرمایهای را از دست دادیم؟
طبقه متوسط در هدایت ثبات اقتصادی، همبستگی اجتماعی و مقاومت سیاسی در یک کشور، نقش اساسی ایفا میکند. طبقه متوسطی که شکوفا باشد، به مطالبه پاسخگویی از نهادهای عمومی تمایل دارد و بدین ترتیب، ارزشهای دموکراتیک را تحکیم میکند. علاوه بر این، طبقه متوسط، همبستگی اجتماعی را از طریق فراهم کردن فرصتهای تحرک رو به بالا، تسهیل میکند و وجود آن برای ثبات اقتصادی ضروری است، زیرا یک طبقه متوسط مترقی، پایگاه مصرفکننده قابل اتکایی تشکیل داده و نابرابری درآمدی را کاهش میدهد.
در سالهای اخیر تحریمهای بینالمللی بر اندازه طبقه متوسط در ایران تاثیر گذاشته و آن را کوچکتر کرده است. این موضوع از آنجایی اهمیت دارد که طبقه متوسط بهعنوان یک عنصر کلیدی در توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی شناخته میشود. در واقع وجود یک طبقه متوسط قوی میتواند به تعادل اجتماعی و اقتصادی کمک کند و مانع بروز تنشهای سیاسی شود. با توجه به اینکه تحریمها بهطور مستقیم بر معیشت و وضعیت اقتصادی مردم تأثیر میگذارند، بررسی این تأثیرات میتواند به درک بهتری از پیامدهای اقتصادی و اجتماعی تحریمها در ایران کمک کند.
طبقه متوسط در میان جوامع غربی و همچنین اقتصادهای بازاری نوظهور جایگاه مقدسی دارد. جایگاه آن به دلیل انبوه ویژگیهای مثبت اقتصادی و اجتماعی که لازمه رشد اقتصادی پایدار و ثبات اجتماعی- اقتصادی است، ارزشمند تلقی میشود. در نتیجه این طبقه از موقعیت سیاسی قدرتمندی در جوامع دموکراتیک برخوردار است و سیاستمداران اغلب خود را بهعنوان نگهبانان و خدمتگزاران طبقه متوسط معرفی میکنند. اگر کشوری در فرایند توسعه موفق باشد، شاهد انتقال شدید جمعیت فقیر و کمدرآمد به دستهبندی طبقه متوسط خواهد بود. ظهور طبقه متوسط نیز در مقابل به توسعه پایدار و رشد تکنولوژی از طرق مختلف از جمله افزایش کارآفرینی و نوآوری، ارزشهای طرفدار توسعه با تمرکز بر آموزش و پروش و متنوعسازی بازار، کمک میکند.
ورای ارتباط مثبت میان توسعه و گسترش طبقه متوسط، داشتن یک طبقه متوسط قابل اندازهگیری برای توازن تقاضای افراد ثروتمند و فقیر درون جامعه ضروری است. در نبود این توازن، عدم سازش میان افراطها میتواند منجر به درگیری سیاسی و اجتماعی شود.
۳ رویداد تحریمی
بعد از پایان جنگ با عراق، ما شاهد افزایش مداوم اندازه طبقه متوسط در ایران از اوایل دهه ۱۹۹۰ هستیم. با این حال این روند رو به رشد، بعد از دوره تحریمهای اقتصادی بینالمللی تحمیل شده بر ایران، به دلیل فعالیتهای هستهای، متوقف و شروع به کاهش کرد.
تحریمهای اقتصادی بینالمللی علیه ایران در پی چندین رویداد مهم بعد از سال ۲۰۱۲ به تدریج شدیدتر شد. در ابتدا، ایالات متحده آمریکا تحریمهای همهجانبهای را اتخاذ کرد که کلیت نظام مالی و صادرات نفت ایران را هدف قرار میداد. چنین امری از طریق معرفی تحریمهای برونمرزی و ثانویه علیه شرکتهای غیرآمریکایی که با ایران تجارت داشتند، میسر شد. دوم، دولت اوباما با اعمال تحریمهای برونمرزی به خرید نفت ایران و سرمایهگذاری در بخش انرژی ایران، این ابتکار را تقویت کرد. سوم، اتحادیه اروپا تمهیدات مشابهی اتخاذ کرد که طی آن معاملات با بانک مرکزی ایران و تمام بانکهای تجاری ممنوع شد. در طول سال ۲۰۱۲ ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا تحریمهای مالی و انرژی خود علیه ایران را بدون طرح چالش جدی از سوی چین تقویت کردند.
عصر جدید تحریمها
شاخصهای اقتصادی کلیدی نشان میدهد که اقتصاد ایران بعد از سال ۲۰۱۲ همزمان با تأثیر این تحریمها در کاهش سریع درآمدهای نفتی و مختل کردن تجارت و سرمایهگذاری در تمامی بخشهای اقتصادی، دچار شوکهای شدیداً نامساعد در اقتصاد کلان شد صادرات نفتی تنها تحت این تحریمها کاهش نیافت، بلکه دولت حتی نمیتوانست درآمدهای صادراتی را به دلیل تحریمهای مالی به داخل بازگرداند. علاوه بر این، رژیم سنگین تحریمها که در سال ۲۰۱۲ به اوج خودش رسیده بود، در سالهای بعد همراه با نوساناتی به روند خود ادامه داد.
حتی پس از برداشته شدن برخی از این تحریمها در پی توافق هستهای در سال ۲۰۱۶ ایران توانایی بهرهوری کامل از این تغییرات را نداشت چراکه بسیاری از شرکتهای خصوصی در آسیا و اروپا از ترس تنبیه مالی توسط دولت ایالات متحده، تمایلی به برقراری ارتباط تجاری با ایران نداشتند. رهایی محدود از تحریمها که پس از توافق هستهای حاصل شده بود، با خروج دونالد ترامپ از توافق و آغاز دور جدیدی از تحریمهای فشار حداکثری در اواخر سال ۲۰۱۷ از میان رفت. بسیاری از تحریمهای ایالات متحده و تحریمهای بینالمللی همچنان در سال ۲۰۲۴ در جریان هستند. بعد از مقایسه شدت و وسعت تحریمهای اقتصادی در دورههای مختلف، به این نتیجه رسیدیم که سال ۲۰۱۲ سال معیار برای عصر جدید تحریمهای سنگینی است که از آن پس اقتصاد ایران را تحت تأثیر خود قرار داده است.
سقوط رشد اقتصاد و درآمد
تحریمهای حداکثری ترامپ بر طبقه متوسط ایران باعث شد رشد اقتصادی سالانه به ۲/۸ درصد در سال ۲۰۱۷ و به دنبال آن به ۱/۸ – و ۳/۱ – درصد در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ کاهش پیدا کند.
عامل دیگری که به کاهش اندازه طبقه متوسط در ایران در سالهای ۲۰۱۹-۲۰۱۲ کمک کرد، بدتر شدن نابرابری در درآمد بود. ضریب جینی یا نابرابری درآمد ایران به طور پیوسته از ۳۴ در سال ۲۰۱۳ به ۳۷/۴ در سال ۲۰۱۸ و ۳۶/۵ در سال ۲۰۱۹ افزایش یافت. ترکیب رشد اقتصادی منفی و افزایش نابرابری، تعداد زیادی از خانوارهای طبقه متوسط را به سوی فقر سوق داد و باعث کاهش اندازه نسبی طبقه متوسط شد.
یکی از مسیرهای احتمالی که تحریمهای اقتصادی از طریق آن میتواند اندازه طبقه متوسط را کاهش دهد، کاهش توسعه اقتصادی است که با کاهش درآمد سرانه و رشد تورم و تفاوت در هزینههای زندگی بین کشورها سنجیده میشود.
در این مدت ما شاهد تأثیر قابل توجه منفی تحریمهای اقتصادی بر درآمد سرانه واقعی ایران هستیم. شکاف درآمد سرانه در دوره سالهای ۲۰۱۹-۲۰۱۲ به طور متوسط سالانه ۲۲ درصد بوده است. همچنین متوسط تأثیر تخمینی تحریمها بر ایران، درآمد سرانه واقعی را در طول ۸ سال حدود ۲۸ درصد کاهش داده است.
۴۲۷۶ دلار درآمد سرانه از دست رفت
سرانه واقعی بین سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۹ به طور متوسط حدود ۳۶۰۰ دلار بوده است. به عبارت دیگر، در صورت عدم وجود تحریمهای اقتصادی عمده پس از سال،۲۰۱۲ متوسط درآمد سرانه میتوانست ۳۶۰۰ دلار بیشتر افزایش پیدا کند. بیشترین کاهش نیز مربوط به سال ۲۰۱۹ است که در آن درآمد سرانه ازدسترفته، به رقم ۴۲۷۶ دلار رسید.
ورود کالاهای گران و تشدید کسر بودجه
واردات کالا مسیر دیگری است که میتواند تحریمهای اعمالشده را به کاهش اندازه طبقه متوسط مرتبط کند. تحریمهای اقتصادی، بهویژه تحریم نفت و اقدامات بهکاربردهشده علیه بانک مرکزی ایران، منجر به کاهش درآمدهای صادرات نفتی و موجودی بودجه برای واردات شد. علاوه بر این، کاهش ارزش ریال ایرانی تحت تأثیر تحریمها باعث شد تا اضافهپرداخت بازار سیاه و هزینههای واردات افزایش یابد. هزینههای بالاتر واردات و کمبود دلارهای نفتی، تأثیر منفی بر واردات کالاها گذاشته و کمبود کالاهای وارداتی باعث افزایش قیمتها شده و تلاش برای حفظ سطح زندگی را برای طبقه متوسط گرانتر کرده است. همچنین، تأثیر آن بر تولید داخلی نیز اهمیت دارد.
از آنجا که بسیاری از صنایع داخلی به مواد خام و قطعات وارداتی وابسته هستند، کاهش واردات میتواند خط تولید را مختل کرده و منجر به از دست رفتن مشاغل و کاهش فعالیتهای اقتصادی شود که تأثیری منفی بر طبقه متوسط میگذارد. هزینههای بالاتر ورودی کالاهای وارداتی میتواند به مصرفکنندگان منتقل شده و باعث افزایش قیمت کالاها و خدمات شود.
علاوه بر این، کاهش واردات پس از اعمال تحریمها میتواند درآمدهای دولتی از طریق مالیاتها و تعرفهها را کاهش دهد و مشکل کسری بودجه دولت را تشدید کند. این موضوع میتواند منجر به کاهش اقلام عمومی و برنامههای اجتماعی شود که برای توسعه طبقه متوسط ضروری است.
میانگین سالانه کاهش واردات طی ۸ سال پس از تحریمهای ۲۰۱۲ حدود ۲۵ میلیارد دلار تخمین زده میشود. بیشترین کاهش مربوط به سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۹ به میزان ۳۱ میلیارد دلار آمریکاست که در دوره تحریمهای شدید دولتهای اوباما و ترامپ قرار دارند. میانگین تأثیر منفی تخمینی سالانه تحریمها بر واردات کالایی ایران، با استفاده از رویکرد دقیقتری از تفاوت در اختلافات، حدود ۱۹ میلیارد دلار آمریکا در طول ۸ سال ۲۰۱۹-۲۰۱۲ است.
سه نتیجه تحریم
بنابراین در سالهای تحریم سه نتیجه در ایران حاصل شده است که به نظر میرسد هدفگذاری اصلی آمریکا بوده است. اول آنکه در این سالها اندازه طبقه متوسط در ایران به طور متوسط ۱۱ درصد کمتر از آنچه که در صورت عدم وجود تحریمها انتظار میرفت، شده است. دوم اینکه تحریمها تأثیرات منفی قابل توجهی بر رشد اقتصادی و درآمد سرانه داشتهاند و این دو متغیر، به نوبه خود بر طبقه متوسط اثرگذار بودهاند و سوم آنکه تحریمها باعث کاهش درآمد و فرصتهای شغلی برای طبقه متوسط و افزایش فقر و نابرابری اقتصادی شده است.
منبع: اقتصاد24
مطالب مرتبط
سقط جنین در استان بوشهر ۱۵ درصد کاهش یافت
مدیر کل پزشکی قانونی استان بوشهر از صدور ۳۴ مجوز سقط جنین در چهار ماهه اول سال خبر دادو گفت: این تعداد مجوز صادر شده، نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۵ درصد کاهش داشته است.
تأکید مدیرسلامت شهرداری تهران بر افزایش فرزندآوری توسط زوجین
مدیرکل سلامت شهرداری تهران با اشاره به اهمیت جوانی جمعیت گفت: ما سه فرزندی را کامل نمیدانیم و خانوادهها و زوجین باید به سمت چهار فرزندی بروند.
همایش ملی «زنان مقاوم؛ مقاومت زنان» برگزار میشود
به گزراش متداخت، نشست خبری همایش ملی «زنان مقاوم و مقاومت زنان» امروز، 28 شهریورماه با حضور مرضیه حاجیپور، دبیر همایش و سیمین حاجیپور، دبیر علمی همایش در محل باغموزه دفاع مقدس برپا شد. در ابتدای این نشست، مرضیه حاجیپور، دبیر همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان طی سخنانی گفت: یاد و خاطره شهدای هشت سال دفاع مقدس را گرامی میداریم. همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان امسال برای اولین بار از سوی سازمان امور زنان بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس برگزار میشود. وی افزود: امیدوارم بتوانیم تا سالگرد شهادت سردار سلیمانی این همایش را در سطح ملی برگزار کنیم و در آینده نیز همایش ابعاد بینالمللی بگیرد. در این همایش به دنبال ارائه آثار منتشر شده در رابطه با نقش زنان در دفاع مقدس به جامعه هستیم تا مردم بیش از پیش در جریان این مسئله قرار گیرند. در ادامه، سیمین حاجیپور، دبیر علمی همایش طی سخنانی بیان کرد: در طول تاریخ ایرانزمین زنان در کنار مردان در برهههای زمانی مختلف حضور داشته و به مردان برای پیروزی کمک کردند که یکی از مهمترین برههها انقلاب مشروطه بود و زنانی مانند بیبی مریم همراه با آقایان به مبارزه میپردازند. وی افزود: در انقلاب اسلامی نیز بانوان همگام با آقایان برای پیروزی انقلاب اسلامی تلاش میکنند که این تلاش در زمان دفاع مقدس تداومبخش تلاش ایشان در انقلاب اسلامی بود که در نهایت منجر به پیروزی دفاع مقدس میشود. حاجیپور گفت: در این برهه زمانی بانوان ارزشهای زیادی را آفریدند که به صورت نظری و عملی در گفتمان ایشان مشاهده میشود. مهمترین این گفتمانها، مسئله شهادت بانوان بود. زنان با نقشآفرینی در عرصههای مختلف در دفاع مقدس همگام با مردان زمینه پیروزی را فراهم کردند. یکی از سوالاتی که در این زمینه ایجاد میشود، این است که چرا ارزشها و تلاش بانوان به نسل جدید منتقل نشده است؟ حاجیپور بیان کرد: یکی از دلایل این مسئله، سیاستگذاری است که باید در گذشته به خوبی انجام میشد و قانونهایی در این زمینه وضع میشد تا ارزشهای بانوان به نسل جدید انتقال پیدا کند. در این راستا بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس کمک کردند تا پیگیر این قضیه باشیم. در این مسیر برخی اهداف در محورهای اجتماعی، فرهنگی، سیاستگذاری و … تعیین شد و یکی از مهمترین اتفاقاتی که در این زمینه رخ داد، بررسی ایستایی زنان در دوران مختلف بود. دبیر علمی همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان گفت: یکی از کارهای مهمی که همایش زنان مقاوم و مقاومت زنان به دنبال آن است، کالبدشکافی علمی حضور بانوان در دفاع مقدس است. همچنین، باید ارزشهای بانوان در دفاع مقدس را احصا کرده و به مفصلبندی گفتمانی برسیم تا بتوانیم از آن برای حکمرانی علوی و مطلوب در جامعه استفاده کنیم. وی بیان کرد: طی دو پیشنشست که در مهرماه (17 مهرماه) و آبانماه برگزار میشود، در تلاشیم جامعه را برای شنیدن سخنان نخبگان سیاسی و اجتماعی آماده کنیم تا بتوانیم راه حلی برای احیای ارزشهای بانوان پیدا کنیم. خرد سیاسی بانوان و تابآوری ایشان در سالهای جنگ تحمیلی ارزش فراوانی دارد و باعث میشود بانوان امروز ما از تابآوری روانی بیشتری برخوردار شوند. حاجیپور اظهار کرد: شناسایی مولفههای زنانگی در دفاع مقدس و آشتی سیاسی میان بانوان نسلهای مختلف از جمله اهداف برگزاری این همایش است. در نهایت در روز دوم دیماه سال جاری، مقارن با ایام شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی همایش نهایی را برگزار میکنیم. در این همایش اساتید مختلف دانشگاهی به سخنرانی پرداخته و در نهایت نیز راهکارهای لازم ارائه خواهد شد. وی با بیان اینکه پیشنشستهای همایش در سالن هویزه باغموزه دفاع مقدس برگزار میشود، تصریح کرد: همایش ملی زنان مقاوم، مقاومت زنان نیز دوم دیماه در محل سالن خلیج فارس باغموزه دفاع مقدس برگزار خواهد شد. حاجیپور تصریح کرد: آثار ارسالی در این همایش به صورت چکیده مقالات به دبیرخانه همایش ارسال میشود و علاقهمندان برای شرکت در این همایش تا 20 آبانماه فرصت دارند تا آثار خود را ارسال کنند. سپس، در ادامه، آثار ارسالی طی دو مرحله از سوی اساتید مجرب داوری خواهد شد. همچنین، در ادامه، نویسندگان چکیده مقالات پذیرفته شده نیز باید اصل مقاله خود را تا دوم اسفندماه به دبیرخانه همایش ارسال کنند. دبیر علمی همایش زنان مقاوم، مقاومت زنان بیان کرد: همچنین، مقالات دارای نوآوری از سوی داوران شناسایی شده و از نویسندگان آنها برای سخنرانی در همایش نهایی دعوت میشود. در برگزاری پیشنشستهای همایش نیز از اساتید دانشگاهها برای سخنرانی با موضوع نقش زنان در دفاع مقدس دعوت شده است. حاجیپور اظهار کرد: در نهایت نیز کتاب مجموعه مقالات همایش در سال 1404 منتشر شده و در اختیار جامعه قرار خواهد گرفت. امیدوارم در این همایش بتوانیم نگاه جدیدی را از زندگی بانوان حاضر در دفاع مقدس به جامعه ارائه دهیم تا الگویی برای بانوان نسل جدید باشند. وی تصریح کرد: تجربه زیسته بانوان دفاع مقدس و تاریخ شفاهی ایشان از دیگر بخشهای همایش ملی زنان مقاوم، مقاومت زنان است که برای ثبت خاطرات و وقایع مختلف در رابطه با حضور بانوان در دفاع مقدس به صورت جدی پیگیری خواهد شد. در ادامه این نشست، نادری، مدیر مشارکتهای مردمی سازمان حفظ ارزشهای زنان در دفاع مقدس نیز در سخنانی گفت: در راستای تبیین الگوی سوم و نقش بانوان که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است، سازمان سعی میکند تا تلاش کرده و گامهای خوبی در این زمینه بردارد. به همین دلیل همایشهایی را برای تبیین گام سوم و نقش بانوان برگزار میکنیم تا چگونگی زیست بانوان در جمهوری اسلامی بدون افراط و تفریط احصا شود. در این حوزه بانوانی همچون مرحوم مرضیه دباغ را داریم که باید به نسل جوان معرفی شوند. نسل کنونی ما بیش از هر چیز به معرفی الگوهای موفق نیاز دارد. منبع: تسنیم
درباره تزریق واکسن آنفولانزا در بارداری
بسیاری از خانم ها برای تزریق واکسن آنفولانزا در زمان بارداری مردد هستند، از این رو بهتر است قبل تزریق واکسن اطلاعاتتان را در این زمینه کامل کنید.
بانوان قشم پیشرو زمین گردشگری ژئوپارک های خاورمیانه
مدیر ژئوپارک جهانی قشم از معرفی و تجلیل بانوان جامعه محلی جزیره قشم به عنوان زنان پیشرو، الگو، اثربخشی و نقش آفرین برای تحقق اهداف توسعه پایدار سازمان علمی، فرهنگی و تربیت ملل متحد(یونسکو) در هشتمین کنفرانس بین المللی شبکه ژئوپارک های آسیا و اقیانوسیه به میزبانی ژئوپارک جهانی کائوینگ کشور ویتنام خبر داد.
ثبتنام ۴۲ هزار نفر کرمانی در طرح جوانی جمعیت
امروز واگذاری ۲۰۰۰ قطعه زمین طرح جوانی جمعیت در شهرهای کرمان، ماهان و باغین خواهیم داشت.
تحریم چه بلایی بر سر خانواده ایرانی آورد؟
28 مرداد 1403 1403-05-29 11:18آخرین مطالب
نقد سریال در انتهای شب
28 شهریور 1403نقد سریال در انتهای شب
28 شهریور 1403سقط جنین در استان بوشهر ۱۵ درصد کاهش یافت
28 شهریور 1403تأکید مدیرسلامت شهرداری تهران بر افزایش فرزندآوری توسط زوجین
28 شهریور 1403همایش ملی «زنان مقاوم؛ مقاومت زنان» برگزار میشود
28 شهریور 1403مطالب پربازدید