مالیات صورتی که مصداق عرضه گرانتر کالا به زنان است، بدون اطلاع مصرف کننده به امری دائمی و تعریف شده تبدیل شده است.
به گزارش متادخت، مالیات صورتی، نظریهای است که میگوید بهطور کلی زن بودن بسیار گرانتر از مرد بودن در جامعه است و بیشتر این تفاوتها در محصولات مصرفی روزمره بهداشتی و آرایشی مشاهده میشود.
اما در ایران به دلیل محدود بودن برندهای آرایشی و بهداشتی و وارداتی بودن بخش عمدهای از نیاز مصرف کننده، تفاوت قیمتها در ظاهر آنچنان که باید محسوس نیست. بلکه در مقابل هزینه تأمین محصولات بهداشتی برای زنان قابل توجه و یکی از دغدغههای خرید ماهانه منزل است.
از پد بهداشتی گران تا قیمت بالای محصولات مراقبت پوست
بررسی میدانی متادخت نشان میدهد قیمت برخی محصولات بهداشتی مشابه زنانه و مردانه برندهای ایرانی تفاوت چندانی باهم ندارد. به عنوان مثال یک رول ضدتعریق قیمتهای مشابهی برای مدل مردانه و زنانه دارد. اما آنچه که قابل توجه است قیمت بالای محصولات آرایشی و بهداشتی منحصر به زنان است که از قضا مصرف آن در فرهنگ جامعه ناگزیر بوده و ضرورت عرفی آن موجب میشود مشتری به هر قیمت شرکت تولید کننده تن دهد.
زنها باید لوازم آرایشی بخرند، پول بیشتری را برای پوست و مو خرج کنند و از سوی دیگر آنان بیشتر از طلا، جواهرات و بطور کلی زیورآلات استفاده میکنند، هزینه بیشتر لباسهای زنانه و تعدد آن نسبت به البسه مورد نیاز مردانه نیز موضوعی غیرقابل انکار است که از بدو تولد در تفاوت خرید سیسمونی برای نوزاد دختر و پسر مشاهده میشود. بهطور کلی فشار اجتماعی «خوشگل باش» برای زنها بیشتر است و زنان بهخاطر همین موضوع ناچار هستند بیشتر خرج کنند و در صورت شاغل بودن کمتر از همکار آقای خود پسانداز کنند.
علاوه بر فشار اجتماعی «خوشگل بودن» نیازهای بهداشتی و درمانی زنان هم بیشتر است. از جمله مراجعه به پزشک زنان و تستهای منظم پاپاسمیر و ماموگرافی. خیلی از این تستها از نظر پزشکی لازم و ضروری هستند؛ اما اکثراً تحت پوشش بیمه قرار نمیگیرند.
خرید ماهانه پد بهداشتی در برندهای مختلف ایرانی با ارقام تعجب برانگیز نیز خرج مضاعف اما لازم دیگر آنان است. این مسئله در محصولات اولیه مراقبت از پوست مانند کرمهای مرطوب کننده، ضدآفتاب و ضدچروک، شامپو و انواع محصولات مراقبت مو نیز دیده میشود. تا جایی که قیمت بالای محصولات مراقبتی حتی در برندهای ایرانی، این محصولات را به نوعی از تجملگرایی ضروری تبدیل کرده است.
این در حالی است که تقاضا برای کاهش قیمت محصولات بهداشتی روزانه زنان برای حمایت این قشر در همه جای دنیا مشاهده میشود و این حمایت در پی بررسی قیمت محصولات بهداشتی اتفاق افتاده است.
مالیات صورتی در جهان چگونه کنترل میشود؟
تجزیه و تحلیل سال ۱۹۹۴ از یک قانون پیشنهادی و تصویب شده در کالیفرنیا نشان داد که زنان سالانه ۱۳۵۱ دلار بیشتر برای محصولات و خدمات مشابه در مقایسه با مردان پرداخت میکردند. بسیاری از شرکتها ادعا میکنند که دلیل تفاوت قیمتها، هزینههای تولید متفاوت برای افزودن رنگها و طرحهای جدید برای محصولات مخصوص زنان است. با این حال، شواهد قابل توجهی وجود دارد که نشان میدهد تفاوتهای قابل توجه قیمت مرتبط با محصولات تقریباً یکسان را نمیتوان به طور کامل به هزینههای تفاوت زیباییشناختی نسبت داد.
یک تحلیل جدیدتر که توسط اداره امور مصرفکنندگان شهر نیویورک در سال ۲۰۱۵ انجام شد، نشان داد که محصولات زنانه به طور متوسط ۷ درصد بیشتر از محصولات مشابه برای مردان هزینه دارند. دسته محصولات مراقبت شخصی، مهمترین تفاوت را با ۱۳ درصد افزایش قیمت برای محصولات مخصوص زنان نشان میدهد.[1]
همچنین در ایالات متحده، یک مطالعه دولتی ۸۰۰ محصول خاص جنسیتی را از نزدیک به ۱۰۰ برند تجزیه و تحلیل کرد. این گزارش نشان داد که به طور متوسط، محصولات مراقبت شخصی که برای زنان در نظر گرفته شده است، ۱۳٪ گرانتر از محصولات مشابه مردانه هستند. لوازم جانبی و لباس بزرگسالان به ترتیب ۷٪ و ۸٪ گرانتر بودند. این مطالعه نتیجه گرفت که زنان در طول زندگی خود هزاران دلار بیشتر برای خرید محصولات مشابه مردان پرداخت میکنند.[2]
محدودیت در مراقبت شخصی
چنانکه ذکر آن رفت، مطالعات نشان میدهد زنان هزینه بیشتری برای محصولات بهداشتی میپردازند. به دلیل تنوع محصولاتی که ضروری است، این هزینه به نوعی به آنها تحمیل شده و گاهی مجبور به حذف آن حتی به بهای محدود کردن مراقبت از خود میشوند. بررسیها نشان میدهد در برخی کشورها موضوع حذف مالیات برای کنترل قیمت محصولات بهداشتی به ویژه در محصولات قاعدگی مورد توجه قرار گرفته است. تا حداقل از این طریق محصولی با کیفیت اما با قیمت معقولتر به بازار عرضه شود و مصرفکننده مورد حمایت قرار گیرد. اما در وضعیت فعلی برخورد مصرف کننده با قیمت بالای محصولات بهداشتی چیست؟
یکی از شهروندان در این خصوص گفت: من نمیتوانم به سراغ محصولات مراقبت از پوست بروم و تنها محصولی که استفاده میکنم کرم ضدآفتاب از یک برند ایرانی است. قیمت این محصولات بهداشتی و آرایشی به حدی بالاست که نمیتوانم تأمین آن را در اولویت قرار دهم.
شهروند دیگری نیز که دو دختر دارد میگوید ماهانه هزینه قابل توجهی صرف محصولات قاعدگی میکند و از طرفی دخترانش مرتباً محصولات بهداشتی و آرایشی مختلف درخواست میکنند. این مسئله به دلیل صرف هزینه همواره با اعتراض همسرش مواجه میشود.
اما قیمت محصولات بهداشتی که اغلب از سوی شرکت تولید کننده تعریف میشود، فرصتی برای رقابت شرکتها است و معمولاً از محدود سازی قانونی برخوردار نیست. به طوریکه این شرکتها برای تأمین هزینههای تولید و حتی مالیات خود قیمت محصولات را افزایش میدهند. مصرف کننده نیز با مشاهده قیمت ممکن است به سمت محصولات ارزانتر با کیفیت پایینتر برود و یا به کل از خرید منصرف شود. این در حالی است که انتظار جامعه برای استفاده از آرایش و مراقبتهای شخصی و قضاوت منفی در محیط کار یا اجتماع در صورت ساده بودن ظاهر یا عدم استفاده از لوازم آرایش منگنهای را ساخته که زنان مجبور به تحمل آن شدهاند؛ معضلی که پیش از ورود اقتصادی نیازمند تدبرفرهنگی در جامعه است.
راهکارهای مقابله با مالیات صورتی
در عین حال نه تنها قیمت محصولات بهداشتی، خانوادههای بسیاری را به خرید ترغیب نمیکند، ضدفرهنگهایی نیز به انتخاب یک گزینه صحیح اضافه شده است.
در واقع گرانی محصولات زیبایی با فرهنگ مصرف آمیخته میشود و ترکیبی پیچیده از انتخاب و ترجیح مصرف کننده ایجاد میکند. بر همین اساس است که نه تنها مهار قیمت محصولات مصرفی بلکه فرهنگسازی در انتخاب معیارهای زیبایی امری ضروری است. اما راهکارهای مقابله با مالیات صورتی چیست؟ بی شک علاوه بر ضرورت بازنگری در قوانین و رعایت حقوق مصرف کننده، مقوله مصرف نیازمند آگاهیبخشی، انتخاب آگاهانه و تغییر هنجارهای اجتماعی است. در غیراین صورت هزینه گزاف «خوشگل باش» رقابتی فرسایشی برای خانوادهها خواهد بود.
منابع
[1] https://now.org/blog/the-pink-tax-the-cost-of-being-a-woman/
[2] https://www.weforum.org/stories/2022/07/what-is-the-pink-tax-and-how-does-it-hinder-women/
✍🏻 ونوس بهنود، روزنامهنگار
