شکاف جنسیتی در هوش مصنوعی
28 آبان 1403 1403-09-19 18:01شکاف جنسیتی در هوش مصنوعی
- متادخت
- 28 آبان 1403
- 1:52 ب.ظ
- No Comments
به گزارش متادخت، از زمانی که هوش مصنوعی به عنوان انقلاب فناوریهای نوین وارد گفتگوهای علمی گردید، موضوع مدیریت و ساماندهی آن از مباحث بسیار چالشی و جنجال برانگیز بوده است. به طور قطع هوش مصنوعی ظرفیت بسیاری برای یجاد تغییر و تحول در عرصهها و ساحتهای گوناگون دارد، اما پرسش اخلاقی مهم که اتفاقا وجوه اجتماعی متعدد نیز دارد این است که، سود این افزایش بهرهوری از آن چه کسی یا چه کسانی است؟ و چه گروههایی در حاشیه این دستاوردها قرار میگیرند؟
به نظر میرسد یکی از برشهای مهم بحث تبعیض و نابرابری در مدیریت و ساماندهی این غول فناوری، برش جنسیتی است.
شکاف جنسیتی در بازار کار هوش مصنوعی
از فاکتورهای مهم و تبیینکننده در فرآیند توزیع مشاغل، فاکتور جنسیت است که منعکسکننده کلیشهها و سوگیریهای جامعه نسبت به توانمندی زنان است. با نگاه به بازار کار متوجه میشویم که غالب بخشهای دفتری و خدماتی، زنانه تعریف میشوند و بخشهای تخصصی و مدیریتی در انحصار مردان است، با این توجیه که زنان روحیهی رقابتی و تعهد به کار بلند مدت ندارند و همچنین نگاههای کلیشهای مانند اینکه زنان نه علاقهای به تکنولوژی دارند و نه مهارت و دانش لازم برای اشتغال در حوزههای مربوط به تکنولوژیهای نوین.
از دغدغههای جدی در پیشرفت فناوری هوش مصنوعی نیز همین تشدید شکاف جنسیتی در بازار کار است. به گزارش بلومبرگ، شرکت Revelio Labs بر اساس مطالعه اداره ملی تحقیقات اقتصادی آمریکا شغلهایی را پیدا کرده است که با بیشترین احتمال، هوش مصنوعی جایگزین آنها خواهد شد.
آنها سپس این شغلها را برطبق جنسیت افراد تقسیمبندی کردند و متوجه شدند که اکثر شغلهای در معرض خطر مثل منشیها در اختیار زنان قرار دارند1، چرا که رباتها غالباً در این بخشها ورود میکنند و امنیت شغلی را که یکی از حقوق اساسی زنان است، با چالش مواجه میکنند.
- پیشنهاد مطالعه: تهدیدات هوش مصنوعی برای زنان
زنان خارج از هدف مدیران هوش مصنوعی
در فناوری نوین هوش مصنوعی نیز همچنان قدرت و جریان اصلی این تکنولوژی در انحصار مردان است و بخشهای مهم اعم از تحلیلگران و توسعهدهندگانِ داده و یا تصمیمگیران و مدیران اصلی در میان مردان تقسیم میشود.
به دلیل آنکه روش آموزش هوش مصنوعی، مشاهده دادههایی است که طراحانش به آن ارائه میدهند و این احتمال قوی که این دادهها شامل مفاهیم دربردارنده کلیشههای جنسیتی باشند، دور از انتظار نیست و امکان سوگیریها و تعصبات جنسیتی این فناوری نیز بسیار است.
شاهد مثال آن یکی از برنامههای شرکت آمازون است که برای استخدام متقاضیان استخدام طراحی شده بود.1 زمانی که مدیران شرکت متوجه شدند که خروجی مصاحبهها به نفع مردان است، پس از بررسی مشخص گردید که الگوریتمهای یادگیری این سیستم هوشمند به گونهای طراحی و برنامهنویسی شدهاند که داوطلبین مرد را در اولویت نسبت به متقاضیان خانم قرار میدهند.
سیستم به واژههایی که متقاضیان در رزومه خویش به کار بردهبودند، استناد کرده و رزومههایی که دارای افعالی که غالباً توسط مردان بهکار گرفته میشده، نسبت به بقیه رزومهها در صدر جدول قرارداده شده است و عملاً شانس مردان برای تصاحب آن موقعیت شغلی بالاتر از زنان قرار میگرفتهاست.
زنان علیه تبعیضها
بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال 2020 میلادی، تنها 26 درصد متخصصان فعال در حوزه هوش مصنوعی را زنان تشکیل میدهند؛ موضوعی که به زعم آندریا ماندلباوم، مدیر عامل شرکت مک لوهان منجر به محرومیت زنان از فواید ناشی از تحولات فناوری خواهد شد.
همچنین در گزارشی که توسط سازمان همکاری و توسعه اقتصادی درباره جایگاه زنان در دنیای فناوری هوش مصنوعی در سال 2018 میلادی انتشار یافت، مشخص گردید موانع موجود در فرآیند دسترسی، عدم ارائه خدمات آموزشی، سوگیریها و هنجارهای فرهنگی-اجتماعی منجر به تضعیف توانایی زنان و دختران در استفاده از فرصتهای ارائه شده توسط هوش مصنوعی شده است.2
حضور کمرمق زنان در فرآیند طراحی، تولید و عرضه فناوری هوش مصنوعی در بلند مدت باعث افزایش شکاف و تبعیضهای اجتماعی و اقتصادی میان زنان و مردان در جوامع انسانی میگردد. راه برون رفت از وضعیت نامتوازن جنسیتی در این عرصه، حضور فعال زنان در فرآیند طراحی، تولید و مدیریت این سیستمهای هوشمند و برقراری تعادل جنسیتی در یادگیری ماشینی و برنامهریزی الگوریتمها است.
- بیشتر بخوانید: نقش زنان در گسترش و تحول هوش مصنوعی
نیازمند اقدامات دولتی
تأمین و اجرای حق اشتغال یکی از تعهدات بینالمللی دولتها برای شهروندان خویش است. با ورود هوش مصنوعی مولد در عرصه اقتصاد جهانی، دولتها میبایست در بخش سیاستگذاری و نظارت به این مهم توجه داشته باشند که در بخش طراحی و ساماندهی این سیستمهای هوشمند به گونهای برنامهریزی و مدیریت شود که شهروندان فارغ از وضعیت اجتماعی و جنسیت، شانس عادلانهای در این پروسه داشته باشند.
دولتها براساس مسؤلیت حقوق بشری که در قبال شهروندان خود دارند، ملزم هستند تا از تبعیض فراگیر جنسیتی در حوزه هوش مصنوعی جلوگیری کرده و نگذارند بهرهوری از این پیشرفت بشری در انحصار گروهی از مردان ثروتمند ذیل بخش خصوصی قرار گیرد.
در پایان توجه به این نکته ضروری است که ورود هوش مصنوعی در جهان انسانی و زندگی در جامعه هوشمند، اقتضائات، الزامات و پیامدهای متعددی در ساحات گوناگون دارد که نیازمند به انتخاب رویههای جدیدی در ساحت حقوقی، سیاستگذاری و مسؤلیت اخلاقی است.
- https://B2n.ir/x56263
- سیفی، آناهیتا و نجمه رزمخواه؛ «تأمین و اجراییشدن حق اشتغال زنان در پرتو توسعه و گسترش هوش مصنوعی؛» فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال دهم، شماره دوم(پیاپی 21)، تابستان 1400.
به قلم فهمیه زارع؛ عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده
مطالب مرتبط
خانواده متعادل، خانواده پیشرو!
زمانیکه مفهوم قوامیت به اشتباه در جامعه رواج پیدا کرده، زنان با تصور اشتباه از زندگی خانوادگی که مساوی با قدرت و اعمال زور مردانه است، از ورود به صحنه خانواده سرباز میزنند.
شرکای عاطفی هوش مصنوعی؛ خطری در کمین جوانان
چنانچه استفاده از ارتباطات دیجیتال تحت کنترل قرار نگیرد، میتواند تأثیرات روانی منفی برای افراد داشته باشد و آنان را از تجربه روابط واقعی و پیچیدگیهای آنها محروم کند.
بیمه زنان خانهدار در ایران؛ مشکلات و راهحلها
هدف از بیمه زنان خانهدار، برقراری عدالت اجتماعی و فراهم کردن فرصتهای برابر برای این قشر از زنان در زمینه تأمین اجتماعی و بیمههای پایه است.
خوانشی زنانه از قیام جنگل
زنان و دختران بسیاری در مداوای مبارزان، تهیه خوراک، دوخت البسه و حتی تامین سلاح برای جنگلیها مشارکت داشتند و حتی توانستند با کمکهای خود جان میرزا را نجات دهند.
خشونت سایبری، تهدید قرن 21 برای زنان
هوش مصنوعی در صورت سوء استفاده میتواند اثرات و آسیبهای غیر قابل جبرانی در راستای اشاعه خشونت سایبری داشته باشد.
لایحهای برای حفظ کرامت زنان در برابر خشونت!
لایحه منع خشونت علیه زنان با هدف کاهش خشونتهای خانگی و اجتماعی علیه زنان و ایجاد چارچوبهای حمایتی در برابر انواع خشونتهای جسمی، روانی، اقتصادی و جنسی تهیه شد.
شکاف جنسیتی در هوش مصنوعی
28 آبان 1403 1403-09-19 18:01آخرین مطالب
معابر قم بهنام بانوان شهید مزین شود
20 آذر 1403مطالب پربازدید