به گزارش متادخت، در دوران جنگ تحمیلی دوازده روزه آنچه از نگاه بسیاری پنهان ماند دل نگرانیهای بانوان مقاوم ایرانی بود. زنان و به ویژه مادرانی که با دلهایی آکنده از امید، شجاعت و تابآوری ایستادگی کردند. زنانی که باید در چند جبهه به پیکار میپرداختند؛ فرزندانی را که ترس از جنگ را برای اولین بار تجربه کرده بودند را در آغوش خود پناه میداند، چراغ خانه و شهر را روشن نگه میداشتند و حتی زنانی که همسرانشان از جمله کسانی بودند که در خط مقدم جهاد حضور داشتند باید دوری و نگرانی از جان عزیزشان را تاب میآوردند.
در شرایط جنگ و حتی شرایط آتش بس با این که زنان خود نقش حمایتگر را برای خانواده و جامعه ایفا کرده و میکنند به همان میزان به نظر میرسد که حمایت از زنان و مادران باید تبدیل به یکی از محورهای اصلی سیاستگذاری نهادهای حاکمیتی شود.
حمایت روانی و مشاوره اضطراری
مادرانی که فشار روانی سنگینی را در جریان درگیریها و حمایت از خانواده تحمل میکنند، نیاز به خدمات مشاوره و حمایت عاطفی دارند. این خدمات باید رایگان و در دسترس باشد خصوصاً در مناطقی که جنگ در آن رنگ و بوی جدیتر داشته است.
- مطلب مرتبط: مادر؛ سنگر آرامش در دل جنگ
حمایت اقتصادی از زنان سرپرست خانوار
توجه به وضعیت زنان سرپرست خانوار که در دوران جنگ و آتش بس ممکن است به علت نیاز به حضور در کنار فرزندان و نبود والد دیگر نتوانند در محل کار خود حضور داشته باشند باید در اولویت قرار گیرد. بستههای معیشتی، وامهای قرضالحسنه، بیمه حمایت از زنان خانهدار و کمکهای نقدی موقت میتواند نقش کلیدی در جلوگیری از فروپاشی اقتصادی خانوادههایی را ایفا کند که مادران و زنان سرپرستی آن را بر عهده دارند.
ارائه آموزشهای بحرانمحور به زنان
با این که زنان ایرانی از دیرباز به عنوان زنانی شجاع و مقاوم شناخته شدهاند اما باید توجه داشت که تابآوری مادران، امری ذاتی نیست؛ بلکه نیازمند آموزش، آگاهی و ابزارهایی برای مواجهه با شرایط بحرانیست؛ مواردی از جمله آموزشهای اولیه درباره مراقبتهای اورژانسی، نحوه مقابله با اضطراب کودک، مدیریت خانواده و … این آموزشها باید از طریق رسانههای عمومی مانند تلویزیون و رادیو، شبکههای اجتماعی، خانههای بهداشت و حتی مدارس در اختیار زنان قرار گیرد.
این توانمندسازی زنان در مدیریت بحران، نهتنها خانوادهها را حفظ میکند، بلکه پایههای مقاومت و تابآوری جامعه را نیز بالاتر میبرد.
بازسازی روابط خانوادگی و شغلی
اضطراب و استرس ناشی از جنگ باعث به وجود آمدن اختلالات روانی کودکان و نوجوانان شده است، ترس از مرگ و از دست دادن عزیزان، چالشهای جدی است که پیش روی مادران قرار گرفته است. ترس از جدایی از مادران و شرایط کاری که به روال سابق برگشته است بحران جدیدی را برای خانواده ایجاد کرده است. به همین خاطر، حمایت از بازسازی این روابط، از طریق مشاوره خانوادگی و پشتیبانی اجتماعی، همچنین همکاری نهادها و موسسات در جهت دورکاری زنانی که فرزندانشان با مشکلات جدیتری دست و پنجه نرم میکنند یک ضرورت به نظر میرسد.
حفظ و انتقال فرهنگ صبر و مقاومت در زنان در دوران جنگ و آتش بس
در دوران سختیها و جنگها، فرهنگ صبر و مقاومت میتواند سنگ بنای حفظ خانواده و جامعه باشد. این فرهنگ نه تنها یک صفت فردی بلکه یک میراث جمعی است. مادران و زنان، به عنوان پایهگذاران هویت خانوادگی، این ارزشها را به فرزندان خود آموزش میدهند و بدین ترتیب زنجیره مقاومت فرهنگی ادامه مییابد، برنامهریزیهای فرهنگی در نهادهای مربوطه با جامعه هدف زن ایرانی، میتواند در انتقال این فرهنگ تاثیر به سزایی داشته باشد.
- بیشتر بخوانید: زنان؛ ستونهای خاموش دفاع
مراقبت و آموزش به زنان باردار در شرایط بحرانی
یکی از آسیبپذیرترین اقشار زنان در دوران جنگ زنان بارداری هستند که علاوه بر استرس، اضطراب، نگرانی از زایمان زودرس و عدم دسترسی به مراکز درمانی میتوان آنها را دچار ترسی مضاعف گرداند، آموزشهای بحران محور میتواند در این ایام کمک شایانی برای این زنان باشد. آموزشهایی نظیر شناخت علائم خطر در بارداری (خونریزی، درد، کاهش حرکت جنین) و واکنش فوری به آنها، روشهای ساده حفظ بهداشت شخصی در شرایط بحرانی و یا نبود خدمات پزشکی، آمادگی برای زایمان اضطراری در منزل یا پناهگاه در صورت بستهبودن مسیرهای امداد (آموزش فشرده توسط ماماها و توزیع کیت زایمان اضطراری).
حرف آخر
در نهایت، جنگ شاید در خبرها تمام شوند، اما در دل زنان، گاه سالها ادامه دارند. اگر میخواهیم جامعهای ایستاده و مقاوم داشته باشیم، باید زنان و مادران را نهتنها در زمان بحران، بلکه در دوران پس از آن پشتیبانی کنیم. چون جنگ و یا آتش بس تنها در خط مقدم جهاد رخ نمیدهد. جبهه دیگر آن، خانهها و دلهاییست که زیر بار ناگفتهترین رنجها خم میشوند؛ دل مادرانی که میان صدای آژیر و گریه کودک، نه فرصت ترس دارند و نه امکان استراحت. زنانی که در سکوت، ستون خانهها باقی میمانند و تکهتکه وجودشان را خرج دوام زندگی میکنند. مسئولان، نهادهای دولتی و مدنی و به ویژه رسانهها باید فراتر از طرح های موجود به جامعه مادران توجه کنند و با برنامهریزی دقیقتر شرایط مساعدتری را برای این قشر مهم و تاثیر گذار فراهم نمایند.
✍🏻 به قلم مرضیه ولیحصاری، پژوهشگر مسائل زنان و خانواده
