با وجود اینکه مترو فرصت حمل و نقل سریع و رایگان را برای عموم مردم فراهم کرده است، اما دردسرهایی برای مادران به دنبال دارد که به نظر می‌رسد چندان مورد توجه مسئولین برنامه‌ریز نیست.

به گزارش متادخت، مترو تهران از سال 1377 فعالیت خود را آغاز کرده و به حدی نقش مؤثر در حمل و نقل عمومی ‌داشته، که به نوعی قلب تپنده حمل و نقل در تهران شمرده می‌شود. در برخی کلان شهرهای ایران نیز مترو در حال تبدیل شدن به اصلی‌ترین فرصت حمل و نقل بین شهری است. به ویژه با گسترش شهرها و طولانی شدن مسافت‌ها، مترو می‌تواند فرصت امن و ارزانی برای سفر فراهم سازد. مجموعه قطارهای متروی تهران روزانه میلیون‌ها مسافر را جابه‌جا می‌کنند. مترو نه تنها کارکردی در خدمات حمل و نقل دارد بلکه بستری برای اتفاقات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شهر نیز شده است. تا جایی که اگر مسئولی بخواهد نگاهی به مسائل عمده شهری داشته باشد، کافی است چند بار سوار مترو شود و مسائل و مشکلات مردم به ویژه قشر متوسط را به عینه لمس کند.

متادخت نیز با هدف بررسی مشکلات مادران در قطارها، به بررسی میدانی امکانات موجود پرداخت و پای صحبت تعدادی از مادران مسافر نشست.

از سختی ورود مادران به سکو تا پیدا کردن صندلی

مادرانی که به ویژه با کودکان کم سن و سال خود از مترو استفاده می‌کنند به برخی مشکلات استفاده از قطار تاکید دارند. یکی از مادران در این خصوص گفت: «برخی ایستگاه‌ها تا رسیدن به سکوی قطار پله برقی ندارد و یا پله برقی‌ها خراب است. عملاً چنین شرایطی موجب می‌شود مادری که کالسکه دارد نتواند از مترو استفاده کند». وی افزود: «متأسفانه پله برقی‌ها مرتباً در حال تعمیر هستند و اگر مسافر مجبور شود در ایستگاه خاصی خط عوض کند، ناچار می‌شود بخشی از مسیر خود را از پله‌های معمولی استفاده کند».

زن بارداری نیز در مورد تعمیر پله‌های برقی گفت: «عملاً وقتی چنین شرایطی پیش می‌آید کهنسالان و زنان باردار نمی‌توانند از مترو استفاده کنند. این انصاف نیست که برای افراد با شرایط خاص مترو تمهیدات لازم را ندیده است».

اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود. یکی از مادران با اشاره به کودکی که در آغوش دارد می‌گوید «متأسفانه قطارها همیشه شلوغ است و تعداد قطار با مسافران تناسبی ندارد. به‌طوری‌که در دو واگن ابتدایی و انتهایی بانوان همیشه جمعیت قابل توجهی ایستاده و اصلاً جا برای نشستن نیست». وی با ابراز تأسف از اینکه حتی شهروندان هم رعایت حال همدیگر را نمی‌کنند، افزود: «یکبار مجبور شدم سه ربع تمام با بچه در بغل بایستم. هیچ‌کس بلند نمی‌شد جایش را به من بدهد».

در عین حال اغلب ایستگاه‌های مترو با مشکل آسانسور نیز مواجه‌اند. نبود یا قطعی آسانسور و عدم دسترسی آن به تمامی سکوها موجب می شود که به عنوان مثال مادری کالسکه کودک خود را از طریق پله‌ها تا سکو جابه‌جا کند که ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشد.

• بیشتر بخوانید: کارهای سختی که به زنان سپرده می‌شود

اتاق‌های مادر و کودک بخشی از زیبایی ظاهری مترو

در سال‌های اخیر بهبود کیفیت خدمات مترو برای بانوان از جداسازی واگن‌ها و یا اختصاص اتاق‌های مادر و کودک عملیاتی شده است در عین حال که بخشی به عنوان واگن ویژه مادران تعریف شد اما در عمل فرجام خوشایندی نداشت و به دلیل ورود آقایان به این بخش تفاوت چندانی با سایر واگن‌ها پیدا نکرد. امکاناتی که کافی است با کمی جدیت و فرهنگ‌سازی بیشتر مجدداً دایر شود. یکی از شهروندان در این خصوص گفت: «جز آبخوری و چند صندلی در سکوها هیچ خدماتی وجود ندارد. بارها به اتاق‌های مادر و کودک مراجعه کرده‌ام اما درشان بسته بوده و حتی در نمازخانه‌ها هم معمولاً قفل است. اگر بخواهیم در نمازخانه هم، پوشک بچه را عوض کنیم دیگران اعتراض می‌کنند که کثیف می‌شود».

وی افزود: «بچه کوچکی که احتیاج به سرویس بهداشتی دارد عملاً در مترو امکاناتی ندارد. ایستگاه‌های بزرگی که تقاطع چند خط مترو هست هم به همین ترتیب است و به ندرت ممکن است بیرون از مترو و در نزدیکی آن سرویس بهداشتی وجود داشته باشد». این مادر تاکید کرد: «اگر مادری مجبور به عوض کردن پوشاک شود عملاً جایی در مترو تعریف نشده است».

در عین حال یکی از مادران نیز افزود: «گفته می‌شود مترو برای همه مردم است اما مادرها به سختی می‌توانند از آن استفاده کنند».

وی با اشاره به کودکان خود گفت: «بچه‌ها همیشه به خاطر شلوغی قطار و جمعیت قابل توجه زیر دست و پا می‌مانند و شهروندان نیز رعایت نمی‌کنند. این مسئله فرهنگ‌سازی نشده که در مترو بیشتر نسبت به بچه‌ها احساس مسئولیت شود. منِ مادر از دیدن شرایط سختی که برای بچه‌هایم به وجود آمده به ندرت با مترو جایی می‌روم و در خانه ماندن را ترجیح می‌دهم».

• بیشتر بخوانید: خانه سالمندان یعنی بی‌عاطفه بودن فرزندان؟

مادران متروسوار حریم خصوصی ندارند

این اظهارات که به عینه در تردد خبرنگار متادخت با قطار نیز تجربه می‌شد در حالی است که مادران از مشکل دیگری نیز در قطارها رنج می‌برند و آن نداشتن حریم خصوصی است. موضوعی که البته برای بانوان به صورت کلی مصداق دارد.

یکی از شهروندان گفت: «هر چند واگن‌های بانوان مشخص است اما حضور آقایان مانع از راحتی خانم‌ها به ویژه مادران می‌شود».

وی که تجربه تلخی در مورد شیر دادن به نوزداش داشته، گفت: «مادری که برای آرام کردن نوزادش باید به او شیر بدهد نه جایی برای نشستن پیدا می‌کند و نه حریمی ‌برای این کار دارد. یک بار این شرایط خاص برایم اتفاق افتاد و تا مدت‌ها از آن ناراحت بودم».

یکی از بانوان نیز در مورد رعایت حریم واگن خانم‌ها گفت: «هر چند مأموران قطار هشدار می‌دهند اما بازهم آقایان به خصوص فروشنده‌ها و یا افرادی که قصد تکدی‌گری دارند حتی در ساعت‌های شلوغ وارد واگن خانم‌ها می‌شوند».

وی با ابراز تأسف از رفتار برخی خانم‌ها اضافه کرد: «متأسفانه برخی خانم‌ها همراهِ مرد خود را به واگن بانوان می‌آورند و بارها سر این مسئله درگیری‌هایی را خود من شاهد بودم. چنین شرایطی حس نامنی به خانم‌ها می‌دهد».

ترکیب برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی، مشکل مادرانه مترو

چنان‌که صحبت‌ها نشان می‌دهد، متروی تهران با وجود تلاش خود برای تسریع سفرهای شهری و ایجاد فرصت حمل و نقل ارزان‌تر هنوز برای اقشار خاص مانند مادران، زنان باردار، کودکان و کهنسالان مشکلات متعددی دارد.

همچنان فرهنگِ سوار شدن در قطار و اولویت قائل شدن به اقشار خاص، معضلی جدی است. در برخی مواقع مأموران روی سکو مداخله می‌کنند اما بعد از حرکت قطار این سطحی از پختگی رفتارهای اجتماعی است که تأثیرگذار است و به دلیل آموزش معیوب جامعه بیشترین تأثیرات سوئ خود را بر روی گروه‌های آسیب پذیرتر می‌گذارد.

از سوی دیگر در وضعیتی که فرزندآوری تشویق می‌شود، برنامه‌ریزی برای بهبود کیفیت تردد مادر و فرزند ضرورت دوچندان دارد. امروز با مشاهده وضعیت مادرانی که به سختی با مترو تردد می‌کنند، دختران مجرد یا زنان بدون فرزند به سادگی از فرزنددار شدن پشیمان می‌شوند. با خود می‌گویند به این همه دردسر نمی‌ارزد که بچه حتی مانعت شود یک قطار سوار شوی!

برخی برنامه ریزی‌ها برای بهبود کیفیت تردد مادران نیز در حد تبلیغ باقی مانده است. متروها به عنوان اصلی‌ترین فرصت‌های حمل و نقل زندگی در کلان شهرها بیش از آنکه گمان می‌کنند نیازمند بهبود خدمات خود به مادران هستند.

✍🏻به گزارش ونوس بهنود، روزنامه‌نگار